Dossier Eieren

Eieren zijn rijk aan eiwitten, onverzadigd vet, vitamines en mineralen. Witte en bruine eieren hebben dezelfde samenstelling maar verschillen op gebied van duurzaamheid.

Pluimveeloket
Bruine en witte eieren

Wat doet ILVO?

  • Eikwaliteit
    In het ei-labo van ILVO kan interne en externe eikwaliteit bepaald worden (o.a. dooierkleur, eiwithoogte, schaaldikte en breuksterkte).

Leghen of vleeskuiken?

Een kuiken dat net uit een ei komt (na 21 dagen) is reeds voorbestemd om ofwel leghen ofwel vleeskuiken te worden. Vleeskuikens werden doorheen de jaren geselecteerd op basis van vleesaanzet, terwijl leghennen geselecteerd werden o.b.v. legprestaties en eikwaliteit. Door jarenlange genetische selectie kwamen twee verschillende soorten kippen tot stand die gehouden worden in gespecialiseerde vleeskuiken- of leghennenbedrijven.

Eendagskuikens

Het leven van een leghen

Een kip legt haar eerste ei pas rond de leeftijd van 18 à 20 weken. Vanaf dan worden ze “leghennen” genoemd, daarvoor spreekt men over “poeljen”. Wanneer deze poeljen uitkippen (uit het ei komen) worden de vrouwelijke eendagskuikens vanuit de broeierij naar een opfokbedrijf gebracht. Daar blijven ze tot ze ongeveer 17 à 18 weken oud zijn (en dus bijna hun eerste ei leggen). Daarna worden ze overgebracht naar een leghennenbedrijf waar ze tot slachtleeftijd verblijven. Gemiddeld is dit tot ongeveer 80 weken, al varieert dit naargelang de marktprijs, vraag/aanbod of ziektedruk.

De stempel op het ei verwijst naar de herkomst van de eieren. Deze stempel is altijd op dezelfde manier samengesteld en start met een cijfer van 0 tot 3 wat voor het huisvestingstype staat:

  • 0 = biologisch
  • 1 = vrije uitloop
  • 2 = scharrel
  • 3 = verrijkte kooi

Na dit cijfer volgen letters die wijzen op het land van herkomst (BE = België, NL = Nederland). Deze letters worden gevolgd door het registratienummer van het leghennenbedrijf waarvan de eieren afkomstig zijn, soms met een extra stalnummer erbij. Zo zijn de eieren traceerbaar tot bij de producent.

Feiten en cijfers over de Belgische eiersector: www.vlaanderen.be/vlam/eieren

Eicode

Huisvestingssystemen leghennen

Leghennen kunnen gehuisvest worden in verschillende systemen, nl. verrijkte kooien, scharrelstallen, met toegang tot een vrije uitloop of onder biologische omstandigheden. Elk huisvestingstype heeft zijn specifieke, wettelijk vastgelegde vereisten, bv. hoeveelheid ruimte binnen of buiten een leghen minstens moet krijgen. Voor biologisch gehouden leghennen worden bijkomende voedereisen gesteld naar o.a. gebruik van geneesmiddelen zoals antibiotica of anti-parasitaire middelen.

Naast deze specificaties heeft elk huisvestingstype ook zijn voor- en nadelen, o.a. op gebied van dierenwelzijn, emissies, duurzaamheid en diergezondheid. ILVO probeert de sector bij te staan door steeds te blijven zoeken naar de meest optimale inrichting (en management) van de stallen en de uitloop.

Uitloop leghennen

Inrichting uitloop

Het is belangrijk om goed na te denken over de inrichting van de uitloop, want de meeste kippen gaan niet spontaan tot achteraan in de uitloop scharrelen. Kippen zijn eerder schaduwdieren en voelen zich veiliger dichtbij de stal. Hierdoor veroorzaken ze ‘puntvervuiling’ (lokaal sterke vervuiling), wat absoluut te vermijden is. Via een individueel trackingsysteem waarbij de kippen een soort rugzakje dragen, onderzoekt ILVO hun looppatronen. Dit en meer onderzoek leverde heel wat interessante resultaten op.

Chip de boskip

Algemene tips voor de inrichting van de uitloop:

  • Voldoende (liefst natuurlijke) beschutting aanplanten en jonge bomen aanplanten, beschermen tegen scharrelgedrag.
  • Kleine haagjes kunnen dienen als windscherm en kunnen de kippen verder in de uitloop lokken. Hoge bomen daarentegen bieden weinig schaduw en creëren minder schuilmogelijkheden tegen mogelijke predatoren/roofvogels.

Bekijk deze korte video over het onderzoek naar inrichting van de uitloop van leghennen.

Agroforestry of boslandbouw met leghennen

Pluimveehouders kunnen ook gaan voor een uitloop met een dubbel doel: naast ruimte voor de kippen kan de aanplanting ook een extra (financieel) voordeel opleveren, uiteraard rekening houdende met de regelgeving in kader van voedselveiligheid. Meer info vind je in het Agroforestry-dossier en in deze ILVO Mededeling.

Leghen

Witte versus bruine hennen

Uit studies blijkt dat witte en bruine leghennen van elkaar verschillen. Witte leghennen kunnen langer aangehouden worden dan bruine. Bijkomend voordeel is dat witte hennen minder voeder nodig hebben dan hun bruine soortgenoten en dat er dus heel wat minder ton voeder geproduceerd moet worden voor eenzelfde hoeveelheid eieren. Voor (milieu)duurzaamheid is dat een groot voordeel. Toch blijft de Belgische consument (tot vandaag) een duidelijk voorkeur hebben voor bruine eitjes. Bij de meerderheid leeft de perceptie dat bruine eitjes beter, gezonder en lekkerder zijn dan witte eitjes. Onterecht, want qua samenstelling is er geen verschil tussen witte en bruine eieren.

Wat bepaalt nu juist de kleur van eieren?

Het is genetisch bepaald welke kleur ei een kip legt. Het ene ras legt witte eieren en het andere legt bruine eieren. Je kunt ook aan de oorlellen van een kip zien welke kleur eieren: kippen met rode oorlellen leggen een bruin ei en die met witte oorlellen een witte.

Bruine en witte eieren

Verduurzamen door langer te laten leven

De pluimveehouderij kent een trend naar het langer aanhouden van kippen. Dat is een mogelijke manier om de pluimveesector te verduurzamen. De hennen moeten minder snel vervangen worden (je hebt dus minder dieren nodig) en de stallen moeten minder frequent gereinigd en ontsmet worden. Voorwaarde voor het langer aanhouden is wel dat de prestaties, eikwaliteit en het dierenwelzijn er niet onder lijden. Genetisch is het mogelijk: er zijn leghennen die tot 100 weken oud gezond blijven en kwaliteitsvolle eieren leggen. Toch zijn er nog knelpunten (zie taartdiagram) waarvoor ILVO mee zoekt naar oplossingen.

Knelpunten legcyclus leghennen
Knelpunten legcyclus leghennen

Emissies beperken via (precisie)voeder

Voeders zijn een belangrijke factor in de uitstoot van stikstof en andere mineralen in de veehouderij. Het optimaliseren van het rantsoen is daarom niet alleen belangrijk voor de gezondheid en prestaties van de dieren, het kan ook de ecologische impact verkleinen. In elk stadium van de legcyclus heeft een leghen andere voederbehoeften. Een senior leghen ouder dan 70 weken heeft bv. minder eiwit en energie nodig dan een kip op de top van haar leg (rond de 30-40 weken). ILVO heeft expertise in voederproeven en doet onderzoek naar optimalisatie van de voedersamenstelling in elke levensfase. Focus ligt op het optimaliseren van het eiwit- en energiegehalte, het calcium- en fosforgehalte maar ook het voedertijdstip. Op die manier wordt ervoor gezorgd dat de hennen de juiste bouwstenen op het juiste moment aangereikt krijgen – ook gekend als precisievoederen.

Voeder leghennen

Lokale grondstoffen en nevenstromen

Om de ecologische impact van de pluimveehouderij te verminderen, onderzoekt ILVO ook de mogelijkheden om lokale grondstoffen en bijproducten uit de voedings- en biobrandstoffenindustrie in voeders te mengen, bv. als alternatief voor geïmporteerde soja. Voorbeelden zijn veldbonen, microalgen, zeewier en melasse. Het inmengen van nevenstromen zorgt voor een meer circulaire landbouw.

Dooierkleur en -smaak

Wat een leghen eet heeft invloed op de kleur van haar eidooiers. Die varieert van lichtgeel tot donkeroranje. Meer mais in het voeder leidt bv. tot donkerdere dooiers. Ook het oppikken van insecten of natuurlijke kruiden in de uitloop kan leiden tot variaties in kleur. Bij het onderzoek naar alternatieve voedergrondstoffen onderzoekt ILVO standaard de impact hierop. De kleur heeft niet noodzakelijk impact op smaak of voedingswaarde, maar wel op consumentenacceptatie. Nieuwe grondstoffen die een sterk afwijkende dooierkleur geven, worden niet snel opgepikt in de sector.

Dooierkleur
Dooierkleur bepalen

Eikwaliteit

De kwaliteit van hun eieren is van cruciaal belang voor pluimveehouders. ILVO heeft een gespecialiseerd ei-labo waarin de interne en externe eikwaliteit kan worden geanalyseerd. Het gaat om deze parameters:

  • Dooierkleur
  • Schaaldikte
  • Schaaldoorbuiging
  • Schaalbreuksterkte
  • Dynamische Stijfheid
  • Schaalkleur
  • Schaalgewicht
  • Eigewicht
  • Haugh Unit (gelinkt aan eiwithoogte)
  • Dooier- en eiwitgewicht
  • Nutriëntensamenstelling van eiwit/dooier
Eikwaliteit

Dierenwelzijn en -gezondheid

Een frequent voorkomend probleem bij leghennen zijn rode vogelmijten, in de volksmond beter gekend als bloedluizen. Eens aanwezig in de stal is het vaak moeilijk om hen weg te krijgen. De hennen ondervinden hier hinder van (o.a. jeuk, bloedarmoede) en vaak is het een oorzaak van pikkerij, een ander gekend welzijnsprobleem bij leghennen. Onderzoek naar goede oplossingen loopt. Om de evolutie van het verenkleed tijdens de levensloop van hennen te monitoren, voert ILVO regelmatig vederkleedscores uit. Tot slot kunnen leghennen ook last hebben van worminfecties, die (vaak systematisch) behandeld worden met het diergeneesmiddel flubendazole. ILVO zoekt volop mee naar alternatieven om deze infecties te voorkomen of te behandelen. Vooral voor de bio-sector is dit van groot belang gezien zij economische verliezen lijden bij het gebruik van flubendazole.

Kip

Hittestress

Een welzijnsprobleem waarmee verschillende boerderijdieren kampen nu de zomers warmer worden, is hittestress. ILVO zoekt naar maatregelen (o.a. via voeder en management) om de leghennen hier zoveel mogelijk tegen te wapenen.

Ook interessant

Contactdag

Trefdag pluimveehouderij

Afgelopen Inagro, Ieperseweg 87, 8800 Rumbeke-Beitem
Trefdag pluimveehouderij

Op dinsdag 17 oktober organiseren Provincie West-Vlaanderen en Inagro een trefdag pluimveehouderij. De trefdag is bestemd voor houders van b...