Innovatief voedsellandschap Onderzoekskouter
Met ruim 240 ha aan proefvelden en onderzoeksinfrastructuur in het open kouterlandschap ten zuiden van Gent, beschikt ILVO over een bijzondere ruimte voor kwaliteitsvol wetenschappelijk onderzoek naar agrovoeding, landbouw en platteland. Vanuit maatschappelijke en beleidsmatige aandachtspunten zoals klimaat, energie-efficiëntie, ontharding, waterbuffering en het verhogen van biodiversiteit, kiest ILVO ervoor om die gronden en infrastructuur maximaal klimaatneutraal uit te bouwen ten dienste van onderzoek én maatschappij. Deze lange termijn duurzame ontwikkeling baseert zich op de duurzaamheidsdoelstellingen of SDG's van de Verenigde Naties. Daarnaast hanteren we als leidraad ook de vijf gezondheidsprincipes of zogenaamde ‘5G voor landbouw en voeding’: gezonde productie, gezonde omgeving, gezonde verwerking, gezonde consumptie en gezonde socio-economische relaties en verdienmodellen. Om die ambitie onderzoeksmatig en concreet vorm te geven, werkt ILVO aan de co-creatieve uitbouw van een innovatief landbouwpark of voedsellandschap op haar terreinen: de ILVO-Onderzoekskouter.
Landbouwparken als inspiratiebron
De inspiratie voor de uitbouw van ILVO's voedsellandschap werd geput uit eigen onderzoek naar het concept van landbouwparken. Daarmee haken we aan op gekende voorbeelden van iconische Europese landbouwparken zoals het Parc Agrari del Baix Llobregat bij Barcelona of Parco Agricolo Sud Milano in Italië.
Het innovatief voedsellandschap “de Onderzoekskouter” wil een landschappelijk kwalitatieve en landbouwkundig performante incubator voor toponderzoek blijven met voorbeeldfunctie voor de ruime omgeving. In de Onderzoekskouter vinden de proefveldwerking voor voedselproductie, serres, labo- en andere onderzoeksinfrastructuur hun plaats tussen bloemrijke akkerranden, hagen en poelen, trage wegen voor fietser en wandelaar, en historische relicten. Bezoekersfaciliteiten en rustpunten met mogelijkheden voor een versnapering en enige uitleg over de ILVO-werking, hedendaagse praktijken en ontwikkelingen in de landbouw horen er integraal bij. Met de uitbouw van een dergelijke klimaatrobuuste open ruimte en bijhorend klimaatneutraal patrimonium wil ILVO een voorbeeldrol opnemen.
Meer weten over dergelijke landbouwparken?
Zie Rapport stedelijke landbouwparken in Vlaanderen
Hoe pakken we dit aan?
Dat innovatief Voedsellandschap waarheid maken vraagt om een aantal
ingrepen op zowel bebouwd als onbebouwd vlak.
Het gebouwd patrimonium
ligt op dit moment verspreid over diverse sites en is in diverse
bouwfasen sinds 1932 uitgebouwd. De meerderheid van de gebouwen dateert
uit de jaren ‘50 tot ‘80 en is danig verouderd. Om te voldoen aan de
energetische ambities van klimaatneutrale gebouwen, die
ook Europa koestert, net als om te werken aan welzijn en welbevinden
van de werknemer en landbouwer is een grondige herziening van het gehele
patrimonium nodig. Door thematische onderzoekslijnen op termijn beter
te matchen met gebouwenclusters ontstaat efficiëntiewinst en kan zowel
gebouw- als omgevingstechnisch een kwaliteitssprong gemaakt worden.
Ook
op vlak van zowel onderzoek als realisatie van de ambitieuze Europese beleidsintenties zoals
de Green Deal en Farm to Fork Strategy bieden de 200ha ILVO gronden
unieke potenties. De locatie in het open kouterlandschap, gelegen tussen
twee natuurgebieden en omringd door stedelijke kernen van Merelbeke en
Melle, en de plattelandsdorpen Gontrode en Lemberge zorgt voor een
uitdagende diversiteit aan langebruiken en -gebruikers. Door de focus op
onderzoek en beleid biedt de ILVO-omgeving bovendien de mogelijkheid om
doorgedreven testruimte op te zetten rond relevante
maatschappelijke en beleidsmatige aandachtspunten zoals ontharding en
verdichting, het verhogen van biodiversiteit, het uitbouwen van
waterbuffercapaciteit, het werken aan verbeterde bodemgezondheid,
agro-forestry, landbouweducatie, de verbinding van moderne landbouw met
de maatschappij, digitalisatie en het herwaarderen van nabije
voedselproductie in het sterk verstedelijkt Vlaanderen.
Daar bij zet ILVO zijn expertise in participatieve procesvoering in om het innovatief voedsellandschap “de Onderzoekskouter” co-creatief vorm te geven, samen met de onderzoekers, landbouwers, burgers, gemeenten.
