Dossier Darmgezondheid

Nutritioneel evenwichtige en functionele voeding kan bijdragen tot een goede darmgezondheid, die de algehele gezondheid ondersteunt. ILVO's expertise inzake voeding en verteringsfysiologie wordt toegepast bij specifieke doelgroepen en bij het varken als model om zo de link tussen voeding, de darm en gezondheid onder gecontroleerde omstandigheden te onderzoeken.

Minipigs

Wat doet ILVO?

  • Laboratorium apparatuur
    Multidisciplinair onderzoek naar darmgezondheid bij varkens in functie van prestaties, gezondheid en stikstofuitstoot.

De driehoek voeding – darm – gezondheid

Wat we eten, beïnvloedt ons hele metabolisme. Voeding brengt bouwstenen aan voor groei en een evenwichtige voeding is essentieel voor een goede gezondheid. Bijna dagelijks worden verbanden tussen voeding en gezondheidsaspecten gerapporteerd. Toch is er heel wat dat we nog niet weten. Veel onderzoek bij mensen is immers gebaseerd op epidemiologisch onderzoek, waarbij verbanden worden bestudeerd maar waarbij het niet steeds eenvoudig is om causaliteit (oorzaak-gevolg) aan te duiden.

Stilaan wordt ook het belang en de rol van de darmmicrobiota (alle bacteriën aanwezig in de darm) duidelijk. Ons dieet bepaalt mee de samenstelling van de microbiota in onze darm. Dat darmmicrobioom is dan weer van belang voor onze gezondheid en voor de weerstand tegen zowel infectueuze als niet-infectueuze ziektes.

Een complexe, maar belangrijke interactie

Deze complexe interactie tussen voeding, darm(microbiota) en gezondheid is echter nog onvoldoende gekend en bestudeerd. Het ontrafelen van de wisselwerking tussen voeding, darm(microbiota) en gezondheid kan inzichten geven in verschillende vakgebieden: van dierlijke productie tot onderzoek naar chronische, niet-overdraagbare aandoeningen bij de mens. Voeding kan zo ingezet worden ter ondersteuning van (darm)gezondheid van mens en dier en mogelijk ook antibioticagebruik verminderen bij productiedieren zoals varkens door het verhogen van hun weerstand.

Functionele voeding of nutraceuticals (producten en ingrediënten met medicinale werking) zouden hierin een rol kunnen spelen, als aangetoond kan worden dat ze extra gezondheidseffecten bewerkstelligen bovenop het vervullen van onze nutritionele basisbehoeften.

Belang voor de dierlijke productie

Bij jonge dieren is een goede ontwikkeling van de darm en darmmicrobiota cruciaal om te komen tot weerbare dieren. Deze dieren zijn het meest vatbaar voor ziektes en een belangrijke reden voor antibioticagebruik. Met een optimale voeding kunnen we de dieren weerbaarder maken, de uitbraak van ziekte voorkomen of de gevolgen beperken.

Toch hebben we vaak nog geen pasklare oplossing. Problemen zijn vaak complex en oplossingen gelden niet onder alle omstandigheden. Verdere kennisopbouw en innovatie zijn dan ook noodzakelijk. Dit stimuleert bedrijven om innovatieve diervoeder toepassingen te ontwikkelen. ILVO gaat samen met hen op zoek en ontwikkelde samen met de Universiteit Luik-campus Gembloux Agro-Bio Tech een multidisciplinair darmgezondheidsplatform bij varkens ([Anchor link]).

Belang voor de mens: toename van chronische, niet-overdraagbare aandoeningen

De laatste decennia stijgt het voorkomen van chronische, niet-overdraagbare aandoeningen zoals hart- en vaatziekten sterk. Deze aandoeningen zijn samen verantwoordelijk voor 71% van de globale sterftegevallen en veroorzaken ook maatschappelijke druk door hoge morbiditeit (WHO fact sheet Noncommunicable diseases, 2018).

De ontwikkeling van chronische aandoeningen zoals stofwisselings-, hart- en vaat-, neurodegeneratieve- en auto-immuunziekten is complex en multifactorieel. Deze ziekten zijn allen gekenmerkt door de aanwezigheid van chronische ontsteking. Naast erfelijke aanleg zijn omgevingsfactoren en leefwijze zoals een beperkte beweging, een Westers dieet en blootstelling aan contaminanten uit het milieu belangrijke risico’s voor de ontwikkeling van deze ziekten. De onderliggende mechanismen zijn echter nog niet volledig ontrafeld.

Voeding kán helpen bij preventie

Een belangrijke interactie tussen voeding en gezondheid vindt plaats in het maagdarmsysteem, dat de opname van noodzakelijke nutriënten verzekert, in directe verbinding en interactie met de hersenen staat en tegelijkertijd ons lichaam verdedigt tegen infiltratie van schadelijke stoffen en micro-organismen.

Wanneer deze strikt gereguleerde processen verstoord worden, kan dit leiden tot een dysbiose (uit balans raken van de darmmicrobiota) en kan de infiltratie van antigenen en metabolieten in genetisch gevoelige mensen een opeenstapeling aan ontstekingsreacties veroorzaken, wat op zijn beurt kan leiden tot de ontwikkeling van chronische aandoeningen. Maatregelen zoals de keuze voor een evenwichtige en gevarieerde voeding kunnen daarom bijdragen aan de preventie van deze aandoeningen.

Minivarkens als model voor de mens

De wisselwerking tussen dieet en gezondheid, en de rol die het maagdarmsysteem en het darmmicrobioom daarin spelen, is complex en nog niet voldoende duidelijk. Om te onderzoeken hoe voeding kan ingezet worden als preventieve maatregel die darmgezondheid kan beïnvloeden en zo een voordelig effect op de algehele gezondheid kan teweeg brengen, worden op ILVO (mini)varkens gebruikt als model voor de mens.

Aangezien het maagdarmsysteem van het varken op vlak van vorm en functie sterk gelijkt op dat van de mens, is het een uitstekend model voor onderzoek naar de wisselwerking tussen voeding en (darm)gezondheid. Anderzijds worden ook in vitro fermentaties ingezet op humane fecale stalen om het effect van voedingscomponenten op het darmmicrobioom te bestuderen.

Darmgezondheid en de hersenen

Er is een sterk groeiend bewustzijn van het belang van voeding voor gezondheid en ziekte en het effect van voeding op ons darmmicrobioom, dat dan weer interageert met onze hersenen – de zogenaamde gut-brain axis.

Een link tussen het darmmicrobioom en verschillende neurologische aandoeningen zoals Alzheimer en Parkinson werd reeds bevestigd.

Bij patiënten stelt men in het darmmicrobioom minder microbiële diversiteit vast dan bij gezonde mensen. Bovendien wordt hun darmmicrobioom gekenmerkt door andere bacteriële verhoudingen, waarbij sommige microbiële groepen oververtegenwoordigd zijn ten koste van andere.

ILVO onderzoek bij Parkinsonpatiënten

ILVO doet specifiek onderzoek naar het darmmicrobioom van personen met Parkinson (versus gezonde ouderen) en de impact van voeding en voedingscomponenten daarop. Wat is bv. het effect van bepaalde vezels op het darmmicrobioom en op de productie van bepaalde metabolieten zoals korte keten vetzuren?

Het onderzoek loopt nog, maar heeft al duidelijk gemaakt dat bepaalde voedingscomponenten effecten hebben op het darmmicrobioom, en dat die effecten verschillen tussen gezonde ouderen en Parkinsonpatiënten. Ook wat de kinetiek van productie van bepaalde metabolieten betreft, zijn er verschillen merkbaar. ILVO gebruikt voor dit onderzoek in vitro fecale fermentaties.

Een nieuw multidisciplinair darmgezondheidsplatform op ILVO

Om de link tussen voeding, de darm en gezondheid onder gecontroleerde omstandigheden te onderzoeken, steunt ILVO op expertise inzake voeding en verteringsfysiologie die wordt gebundeld in een darmgezondheidsplatform gerealiseerd in samenwerking met externe partners zoals Agro-Biotech in Gembloux. Dit platform is gebaseerd op de uitbouw van analytische expertise waarbij darmgezondheid, het darmmicrobioom en andere fysiologische parameters worden bestudeerd door middel van een multi-omics-benadering (metabolomics, transcriptomics), epigenetica, moleculair biologische technieken en het gebruik van geschikte humane modellen zoals (mini)varkens alsook in vitro darmmodellen gebaseerd op bioreactoren.

Lees ook deze dossiers

  • Voeding en gezondheid: via allerlei (al dan niet wetenschappelijk onderbouwde) kanalen komt dit onderwerp steeds vaker figuurlijk op ons bord terecht. Maar hoe kunnen we de bomen door het bos nog zien?
  • Doelgroepenvoeding: Aangepaste voeding voor mensen met neurologische aandoeningen
  • Smaak en geur: Gezonde voeding moet lekker zijn, anders zal niemand het eten. Daarom zijn ook smaak en geur van belang.
  • Voedselveiligheid en Allergenen: Beide belangrijke basisvoorwaarden wanneer we spreken over gezonde voeding.

Ook interessant

Conferentie

Internationaal Symposium Allergenen

Afgelopen Pacheco Room (Entrance Finance Tower), Boulevard Pacheco 13, 1000 Brussels
Allergenen

In het kader van het Belgisch Nationaal Referentielaboratorium nodigen ILVO, FAVV, Wageningen Food Safety Research en CER Groupe u graag uit...

Wettelijke informatie