Onderzoeksproject Klimaatmaatregelen mét economische kansen op het landbouwbedrijf
Algemeen kader
Binnen het Klimrek-project (Vlaio-LA, 2019-2023) zijn een eerste reeks Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven individueel begeleid om haalbare klimaatslimme maatregelen te nemen. Klimaatslimme maatregelen verlagen de netto uitstoot aan broeikasgassen of maken het bedrijf klimaatbestendiger. Net als andere maatschappelijke sectoren dient de landbouw zijn totale klimaatimpact drastisch te reduceren. Een belangrijk uitgangspunt van het project was dat de diversiteit tussen de bedrijfstakken en tussen de individuele bedrijven zo groot is dat een individuele gebruiksvriendelijke benadering zich opdrong, en dat de meetbaarheid en prioritering van de inspanningen essentieel zouden zijn.
De verdere uitrol is van de uitgewerkte methode is intussen verzekerd.
Onderzoeksaanpak
De aanpak is als volgt opgebouwd: Elk klimaattraject bestaat uit een klimaatscan en een klimaatkoers. Voorlopig zijn er trajecten voor de drie grootste sectoren, zijnde melkveehouderij, akkerbouw met aardappelen en varkenshouderij. De klimaatscan geeft de actuele klimaattoestand van het bedrijf en de verbeterpunten weer. De klimaatkoers leidt de landbouwer tot implementatie van klimaatslimme maatregelen op het bedrijf.
Mogelijke klimaatmaatregelen worden gewogen op milieuwinst, economische en praktische haalbaarheid. Naast individuele begeleiding is er voor de boeren ook groepsopvolging in lerende netwerken.
Concreet gaat een expert (een klimaatconsulent) naar het bedrijf. Hij maakt ter plaatse met alle bedrijfsspecifieke data een doorlichting (klimaatscan) die blootlegt waar welke klimaatimpacten liggen. De scanmethode is per sector ontwikkeld op basis van een levenscyclusanalyse (LCA). In een tweede bezoek legt de consulent doorgerekende scenario’s voor, samen met een kosten-batenanalyse. De klimaat'koers' toont de geschikte klimaatmaatregelen die het bedrijf meest klimaatvriendelijk en/of klimaatrobuust maken. Klimaatmaatregelen worden stapsgewijs geïmplementeerd. Er zijn jaarlijkse opvolgingen en evolutiemetingen.
Relevantie/Valorisatie
De drie KLIMREK-partners ILVO, Boerenbond en VITO hebben aanzienlijke verbeteringen kunnen realiseren qua klimaataanpak bij de melkveehouders, varkenshouders, en akkerbouwers met aardappelen in het teeltplan. In 2023 is meteen een vervolg gebreid aan KLIMREK, met het Klimrek-T-project (Blue Deal, 2023-2026). Daarin ontwikkelen ILVO, Boerenbond, PCG en PCFruit klimaat- en watertrajecten voor vollegrondsgroenten- en fruittelers. Bij afloop van KLIMREK zijn 40 unieke melkveebedrijven over meerdere jaren begeleid, en ook 15 unieke akkerbouwbedrijven en 10 unieke varkensbedrijven. Dat leverde unieke nuttige inzichten voor de sectoren, die nu verder kunnen uitrollen. Hoewel de gescande bedrijven gemiddeld sterk presteerden op vlak van klimaat, is er nog een ruim verbeterpotentieel in alle drie de sectoren. Er zijn 70 bijkomende consulenten opgeleid over de drie sectoren.
De Vlaamse overheid neemt Klimrek voortaan op in haar gesubsidieerd AKIS advies en Klimrek wordt verdergezet in een samenwerkingsverband tussen de onderzoekspartijen en de sector.
Financiering
VLAIO
Boerenbond
BCZ-CBL
Belpork vzw
Belgapom
VLAM
