ILVO blogt ILVO BLOGT vanop het Proefplatform Agro-Ecologie Hansbeke: Mulch tegen onkruid en vochtverlies

Kan je, door mulch aan te brengen op je bodem, droogtestress bij je gewassen verminderen of voorkomen? Op 1 juni 2021 zijn de partners van het Proefplatform Agro-Ecologie Hansbeke begonnen met een mulch-test: De mulch werd deels toegepast vóór de zaai van de mengteelt maïs-boon en deels na de zaai. Telkens werd op de helft van het perceel geen mulch geplaatst, om een vergelijking te kunnen maken. Onze voorlopig observatie? Het toepassen van mulch is complex, weersomstandigheden spelen een grote rol in het effect en er is meer onderzoek nodig.

Een mulchlaag zou de volgende voordelen hebben:

• Onkruiden krijgen minder kans om zich te ontwikkelen
• De bodem droogt minder snel uit
• De mulch levert extra voedingsstoffen aan bodemleven en gewas

Mogelijke knelpunten:

• Zaaien doorheen de mulch
• Egaal aanbrengen van de mulch
• Vermenging van toplaag bodem met mulch tijdens het zaaien
• Gewasontwikkeling

Samenstelling mulch

“Ons oorspronkelijk plan was om te mulchen met een vers maaisel van grasklaver, de eerste snede van een grasklaverveld aangelegd in het najaar van 2020. Door te natte bodemomstandigheden bij het beschikbaar komen van de snede werd het maaisel - om verrotting te voorkomen - op 18 mei 2021 doorheen een laag van houtsnippers gemengd met de Ménart compostkeerder van PCG. Ter homogenisatie werd de hoop nog een tweede maal omgezet op 27 mei.”

Toepassing en volume

De mulch werd op 1 juni 2021 uitgespreid. We merkten een volumevermindering door de voorcompostering en stockage. De mulch mengeling had meer compacte eigenschappen. Er is gemikt op een gemiddelde laagdikte tot (slechts) +-4 cm. Uitgaand van verse grasklaver had de mulchlaag mogelijk een meer optimale dikte gehad van +-10 cm.

Aanbrengen mulch

Door de geringe hoeveelheid mulch was het niet evident om deze egaal aan te brengen met een mestspreider. Op de meeste plaatsen in het perceel werd een dikte bereikt van +-4 cm op enkele plaatsen 6 cm.

Vochtbehoud

Door de zeer natte weersomstandigheden na de zaai werd het mogelijke voordeel van vermijden van droogtestress door behoud van bodemvocht helemaal niet vastgesteld worden. Ook zorgde het natte weer voor een versnelde afbraak van de mulchlaag.

Behoud mulchlaag tijdens doorzaaien, machineafhankelijk

Er zijn zaaimachines die in staat zijn om doorheen een laag mulch heen de zaden in de bouwvoor te deponeren. In deze test is er gewerkt met enerzijds Sky EasyDrill en anderzijds SimTech T-Sem machines. De resultaten verschilden: Door het verstoren van de mulchlaag bij de doorzaai was deze niet meer overal aaneengesloten en kwam er aarde aan het oppervlak te liggen. Enkel op een deel van het perceel waar de mulchlaag wat dikker was (+-6 cm) en waar er gezaaid werd met de doorzaaimachine Sky EasyDrill bleef de mulchlaag mooi intact. Een dicht-gehouden mulchlaag is belangrijk om in tijden van droogte de verdamping van het bodemvocht overal tegen te gaan.

Verschillen in gewasontwikkeling

Het gewas ontwikkelde zich beter op het niet-gemulchte deel. Bij de mulch was de plantdichtheid en beginontwikkeling het best waar mulch werd toegepast na de zaai. Een factor die hier ook aan bijdroeg was de zaaitechniek, met name het gebruik van een proefveldmachine bij mulchen na zaai. De remming op de ontwikkeling van de gewassen bij mulchen hield mogelijk verband met een zekere stikstofhonger vanwege afbraak van de mulch door het natte weer (de micro-organismen verantwoordelijk voor de afbraak gebruiken een bepaalde hoeveelheid stikstof waardoor er voor de plant minder stikstof beschikbaar is). De mulch werd toegepast om droogtestress te vermijden. In droge omstandigheden interageert de mulch in mindere mate met de bodem.

Onkruidonderdrukking

Mulchen verlaagde de onkruiddruk. Door het vermengen van de bodemlaag met de mulch, bij zaaien na mulchen, kwamen er evenwel onkruidzaden aan het oppervlak, waardoor er minder onkruidonderdrukking was dan bij zaaien vóór mulchen. Bij een dikte van 6 cm en zaai met de Sky EasyDrill machine was de onkruiddruk het laagst, maar ook de plantdichtheid van de hoofdteelt. In het deel van het perceel waar geen mulch werd toegepast werd het onkruid afdoende bestreden door twee wiedegbeurten en een schoffelbeurt. In dat geval zien we dus het aantal werkgangen de lucht ingaan.

Toepassing van mulch is complex

Het toepassen van mulch is arbeidsintensief en het egaal aanbrengen is niet voor de hand liggend. Ook is nog niet duidelijk welke materialen in alle omstandigheden geschikt zijn voor mulchen. Het weer beïnvloedt de wenselijkheid en de effectiviteit van de maatregel. De toepassing van mulch impliceert ook een vrij hoge dosering van voedingsstoffen. Ook dit moet passen binnen de rotatie en mag niet leiden tot nutriëntenoverschotten of verliezen. Meer onderzoek is dan ook nodig.

Lees ook het blogbericht over zaaien doorheen de mulchlaag.

Het Proefplatform Agro-ecologie Hansbeke is een samenwerking tussen ILVO, PHAE en RHEA. De 50 ha biologische gronden bieden een unieke experimenteerruimte voor agro-ecologische principes. Regelmatig bloggen we over deze experimenten via de ILVO website en sociale media.