Projectnieuws Verharde boerderij wordt productieve landerij
“Boer ruimt veld” is een nieuw project over ontharding voor en door landbouw. In de open ruimte bestaat steeds meer nood aan een doordachte en gedragen ontharding met als ambitie om de open agrarische ruimte te behouden en te versterken. Daarom onderzoekt ILVO samen met Boerenbond, KU Leuven en Voorland kansen, obstakels en behoeften voor ontharding en identificeren we werkbare onthardingsrecepten voor landbouw.
Verharding verwijderen
De strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) van de Vlaamse overheid stelt niet alleen de zogenaamde ‘betonstop’ voorop tegen 2040. Om ‘robuuste open ruimte’ te garanderen ambieert het BRV ook om 20 % van de bestaande verharding in openruimtebestemmingen, waaronder landbouw, tegen 2050 te verwijderen. Binnen de proeftuinen ‘ontharding’ die de overheid momenteel uitrolt worden nu al diverse soorten onthardingstrajecten concreet aangevat. Het ‘Boer ruimt veld’-project van ILVO en haar partners focust specifiek op het onthardingspotentieel van landbouwsites die uit agrarisch gebruik gaan en die niet meer of mits zeer hoge investeringen geschikt zijn voor een nieuwe agrarische activiteit.
Van landbouwsite tot volledig open landbouwruimte
Startpunt voor het project is de vaststelling dat de uitgebreide wettelijke mogelijkheden om (voormalige) landbouwbedrijfsgebouwen van functie te wijzigen ingaan tegen de strategische visie van het BRV en vaak leiden tot het behoud van verharding. Dit hergebruik van hoeves door niet-agrarische functies zorgt bovendien voor bijkomende druk op de open (agrarische) ruimte. En dat terwijl ontharding juist toelaat om de niet-meer-voor-landbouw-gebruikte sites opnieuw in te zetten voor landbouw. Het project vertrekt daarom van het ambitieuze idee dat stoppende landbouwbedrijven zonder toekomstig landbouw- of erfgoedpotentieel een sleutel voor ontharding kunnen zijn, door de volledige landbouwsite terug om te vormen tot volledige open landbouwruimte. Het project brengt de obstakels, behoeften en werkbare recepten voor het nemen van een dergelijke stap in beeld. Op lange termijn kan een doordachte en goed gedragen onthardingslogica zo bijdragen tot het beter behoud van de open (agrarische) ruimte.
Onthardingspotentieel
Vanuit concrete cases van vrijkomende landbouwsites toetst Voorland wat enerzijds bevorderlijk en anderzijds remmend is voor ontharding binnen landbouw. Deze toets wordt door KU Leuven aangevuld met een juridische en financiële analyse van het systeem. Daarnaast maakt ILVO voor Vlaanderen een cartografie van het onthardingspotentieel van vrijkomende landbouwsites. De interactie tussen de verschillende projectpartners en lokale stakeholders staat centraal in het onderzoek. Er wordt in coproductie gewerkt aan een gedragen onthardingslogica. Boerenbond staat in voor een uitgebreide dialoog en voor de verspreiding van de onderzoeksinzichten onder de leden. De resultaten uit de pilootcases worden o.a. vertaald in een leertraject met sensibilisering en communicatieacties gericht naar landbouwers, en in een actieprogramma met beleidsaanbevelingen.
Concrete kennis
Deze proeftuin ambieert een cultuuromslag naar ontharding binnen de landbouwsector. Daarnaast verwerven we de nodige kennis over hoe concrete ontharding van vrijkomende landbouwsites kan gerealiseerd worden, en over wat daarvoor aan beleidsmatige acties en ondersteuning nodig is. We verwachten hierdoor meer van de uit landbouw vrijkomende sites en gronden opnieuw te kunnen hergebruiken binnen de professionele land- en tuinbouw (voedselproductie) zelf, i.p.v. door andere niet-agrarische functies. Wij verwachten dat deze kennis ook belangrijk is om - conform de doelstellingen van de strategische visie van het BRV – open ruimte te creëren en te behouden en om verharding in de open ruimte te reduceren.
Project: ‘Boer ruimt veld: Verharde boerderij wordt productieve landerij’ - ONTHARDING
Looptijd: 2019 - 2021
Samenwerking: ILVO, KU Leuven-Departement Architectuur, Boerenbond, Voorland bvba
Financiering: Departement Omgeving
