Projectnieuws Boer ruimt veld
Ontharding als middel om open ruimte te realiseren
Vanuit maatschappelijke vraagstukken als bodemzorg, watervoorziening, biodiversiteit, etc. is de noodzaak tot het terugdringen van het aandeel verharding op de beleidsagenda geplaatst. Centraal in het systemisch onthardingsproject ‘Boer ruimt veld’ staat de vraag hoe ontharding van vrijkomende hoeves niet alleen zorgt voor een minder verzegelde bodem, maar ook kan bijdragen aan de strategische doelstelling om zonevreemde ontwikkelingen in het agrarisch gebied tegen te gaan.
De open ruimte in Vlaanderen staat onder druk: 33% van de totale oppervlakte wordt ingenomen door ruimtebeslagen 14% door effectieve verharding (RURA, 2018). Bovendien neemt het ruimtebeslag dagelijks toe met gemiddeld7,16 ha (Statbel, 2018). In Vlaanderen wordt de open ruimte voor 51% beheerd door de landbouw (RURA, 2018), met als gevolg dat transformaties in de landbouw een directe impact hebben op de open ruimte.
Het aantal landbouwbedrijven in Vlaanderen daalt, om diverse redenen en dynamieken eigen aan de sectoren buiten de sector, jaar na jaar. In deze vrijkomende agrarische sites komen talrijke niet-agrarische functies(wonen, maar ook economische en andere activiteiten)terecht. Binnen deze reconversiedynamiek vindt ontharding van volledige agrarische sites tot nieuwe open landbouwruimte nauwelijks plaats. Integendeel, de wettelijke mogelijkheden tot functiewijziging van land-bouwbedrijfsgebouwen leiden tot een bestendiging van deze verharding. Bovendien is het voor een landbouwer, als vergunningsgerechtigde aanvrager van bouwwerken in agrarisch gebied, binnen het huidige wettelijk en economisch kader nog steeds vaak interessanter, makkelijker en goedkoper een onbebouwde locatie aan te snijden en zijn gewijzigde gebouweisen via nieuwbouw te realiseren dan een vrijgekomen landbouwsite te herontwikkelen. Deze reconversierealiteit leidt dus zelfs tot een verdere verharding van de open ruimte.
De ontharding van vrijkomende agrarische sites die in deze proeftuin wordt beoogd, ambieert niet alleen ontharding in de open ruimte, maar tevens het hergebruik van de vrijkomende grond door de professionele land- en tuinbouw. Dit belet een actueel én toekomstig niet-agrarische hergebruik. De vrijkomende (verharde)boerderij wordt zo opnieuw een productieve landerij.
