Persbericht Zieke beuken gespot? Meld het en help mee verspreiding van de beukenbladziekte voorkomen!

In België hebben we veel en waardevolle beuken, denk bijvoorbeeld aan het Zoniënwoud. Een uit de VS oprukkende ziekte vormt nu een ernstige bedreiging voor deze inheemse reuzen. Het is voor hen van levensbelang om insleep te vermijden én om onze bomen in de gaten te houden en tekenen van ziekte op te sporen. Dat laatste is echter een titanenwerk, en wetenschappers komen ogen tekort. Leen hen UW ogen, door beuken te bekijken op uw wekelijkse wandeling in het bos of park, door plantgoed te inspecteren, en door alert te zijn voor symptomen. Fotografeer en meld symptomen die kunnen wijzen beukenbladziekte, en bescherm op die manier onze bomen en de ecosystemen waar ze deel van uitmaken.

Wat is beukenbladziekte?

Beukenbladziekte is een nieuwe, snel opkomende ziekte in de VS en Canada, die daar veel schade aanricht in bossen en landschappen. De ziekte wordt daar vooral vastgesteld op de Amerikaanse beuk (Fagus grandifolia), maar ook op de Europese beuk (F. sylvatica), de dominante beukensoort in België. In Europa werd de ziekte tot nu toe nog niet gevonden. Bosbeheerders, boomkwekers en tuinders willen dat ten allen koste zo houden, want de ziekte zou onze - economisch en ecologisch belangrijke! -beukenbomenpopulatie zwaar kunnen toetakelen. Onderzoekers volgen de situatie daarom nauwgezet op, maar ze komen ogen te kort. Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), het Proefcentrum voor Sierteelt (PCS), en Waalse partners vragen dan ook aan burgers om melding te maken van symptomen die op de ziekte kunnen wijzen.

Hoe herken ik de beukenbladziekte?

In zieke beukenbladeren en –knoppen zit een microscopisch aaltje: de bladnematode, Litylenchus crenatae subsp. Mccannii. Die kan je uiteraard niet zien. Wat je wél kan zien, is vervorming en verkleuring van de bladeren.

In de lente en zomer zie je

• - donkere groene stroken tussen bladnerven (vooral goed zichtbaar onderaan het blad)
• - gekreukte bladeren met lederachtige textuur
• - omkrullende bladeren
• - bulten en kuilen in het blad

In de herfst en winter zie je:

• - stroken tussen nerven die geel en bruin kleuren (zowel bij aan de boom hangende als van de boom gevallen bladeren)

Vooral kleine boompjes met een stamdiameter van minder dan 10cm worden aangetast.

Hoe en waar kan ik symptomen melden?

Wanneer je denkt de symptomen van beukenbladziekte herkend te hebben, neem je best een foto. Zorg zeker dat je de bladeren zo goed mogelijk in beeld brengt, en neem ook foto’s van de takken en de volledige boom. Deze foto’s, samen met de precieze locatie van de boom en je contactgegevens, kan je bezorgen aan het ILVO (nicole.viaene@ilvo.vlaanderen.be), of je kan het melden via een module voor plaagorganismen op waarnemingen.be. Na elke melding wordt op basis van de foto’s een plan opgesteld om tot een finale diagnose te komen. Bij een sterk vermoeden van besmetting gebeurt dan een bezoek ter plekke, bemonstering en laboratoriumanalyse van plantenmateriaal.

Wat als die diagnose positief is?

Een positieve diagnose is vooral slecht nieuws voor de boom: binnen een periode van 3 tot 7 jaar kan een uitdunning van het bladerdak en verzwakking van de boom verwacht worden. Onrechtstreeks heeft dit een grote impact op de directe omgeving van de boom, want die vormt een habitat en voedselbron voor veel vogels, eekhoorns, muisjes, etc. En wanneer bladeren verdwijnen, komt er meer licht op de bodem, waardoor andere soorten beter groeien: het ecologisch evenwicht wordt verstoord en de bodemflora verandert.

Maar, als we de ziekte snel kunnen detecteren, kunnen wetenschappers ook meteen aan de slag: ze kunnen de biologie van de ziekte bestuderen, de risico’s evalueren en passende maatregelen ontwikkelen om lokale besmettingen in onze bossen en parken in te dijken. Die maatregelen zullen erg afhangen van de klimatologische eigenschappen van elke regio, en die zijn vaak helemaal anders dan in Noord-Amerika.

Kan ik meer doen dan melden alleen?

Ja! Vooral tuinders en boomkwekers en -handelaars spelen een sleutelrol in preventie en extra maatregelen. Aan hen wordt aangeraden om géén materiaal van beukenbomen (takken, twijgen, bladeren, zaailingen of kweekmateriaal), maar ook geen grond of organisch materiaal uit getroffen gebieden te importeren. Daarnaast is het belangrijk om boomkwekerijmateriaal van beuken vóór aankoop op symptomen van beukenbladziekte te controleren. Daarbij is het goed om te weten dat tot nu toe alleen beuken (Fagus spp.) worden aangetast, dus ook Fagus grandifolia (Amerikaanse beuk), en verschillende cultivars van onze gewone F. sylvatica (Europese beuk) en F. orientalis (Oosterse beuk). Andere beukensoorten (F. engleriana, F. crenatae,...) zijn waarschijnlijk ook gastheren.

Meer info en contact: https://ilvo.vlaanderen.be/nl/onderzoeksprojecten/fytosanitaire-status-en-epidemiologie-van-de-beukenbladziekte-in-belgi%C3%AB