Mededeling Boeren en burgers - Knelpunten en opportuniteiten bij wederzijdse samenwerking
De nood aan een betere samenwerking tussen boeren en burgers vertrekt vanuit het begrip dat landbouw en maatschappij op elkaar steunen. Waar de band tussen landbouw en maatschappij midden twintigste eeuw een organisch gegeven was door de hoge representatie landbouwers in de totale (werkende) bevolking, is deze band geleidelijk aan en deels onopgemerkt zeer sterk afgenomen. Op zich hoeft dit geen probleem te zijn, ware het niet dat er vandaag een sterke druk ligt op de primaire sector die met name voor een groot deel zou kunnen worden weggenomen door de relatie tussen boeren en het burgerveld te versterken.
Een hernieuwd partnerschap tussen landbouw en maatschappij kan in beide richtingen een reeks voordelen ontsluiten die vandaag onvoldoende worden gegrepen. Enerzijds maakt de unieke positie van landbouw en de natuurlijke omgeving waarin ze (doorgaans) is ingebed het mogelijk om naast voedsel ook educatie, zorg, sociale cohesie en een gezond leefmilieu voor de maatschappij (en landbouwwereld) te produceren. Stijgende burn-out cijfers, dalende milieukwaliteit, vereenzaming, en gebrek aan kennis bij burgers over het voedingssysteem, maken de nood en ondersteuning van dit soort multifunctionele landbouw meer dan ooit duidelijk en relevant. Van de andere kant is het burgerveld in staat om kennis, respect, draagvlak én middelen te genereren voor een landbouw die het vandaag niet gemakkelijk heeft en onder grote werkdruk staat. Dit kan leiden tot een betere vergoeding van voedselproductie en maatschappelijke diensten, maar ook tot een meer geïnformeerde en geëngageerde burger in het voedingssysteem, met duidelijke voordelen als gevolg.
Het blijkt echter vandaag moeilijk te zijn om de samenwerking tussen boer en burger te verdiepen. Alhoewel er een groeiende interesse is in voeding en landbouw, zijn de meeste vormen van samenwerking tussen boeren en burgers nog eerder in de marge of bestaande uit eerder lossere initiatieven (opendeurdag, mee-werkdag, event). Dat er nog onvoldoende bestendige relaties tussen landbouw en maatschappij ontstaan, wordt ook duidelijk uit de mate waarin we voornamelijk als consumenten staan in ons engagement met betrekking tot landbouw. Waar de Corona lockdown bijvoorbeeld een sterk verhoogde interesse in korte keten producten tot stand bracht die resulteerde in een meerverkoop, was het opvallend om te zien hoe de Vlaming als consument zeer snel was hervallen in de gekende winkel-gewoontes, met een grote terugval van de verkoop van korte keten producten als gevolg.
