Waterrijk landschap

Water is essentieel voor de landbouw. ILVO zet actief in op het vergroten van het wateraanbod en het verkleinen van de watervraag van landbouwactiviteiten en -systemen, ook op de eigen Onderzoekskouter.

Oogsten

Klimaatverandering zal in onze contreien vooral voor meer weersextremen zorgen. Het zal vaker langer droog zijn, maar ook soms heel veel regenen. Die regen opvangen om overstromingen te vermijden én het kostbaar water te gebruiken wanneer het nodig is, wordt dus cruciaal voor Vlaanderen. Dat beseffen we ook bij ILVO. Op de Onderzoekskouter voorzien we daarom een aantal bovengrondse opslagbekkens voor regenwater van gebouwen en serres. Een eerste bekken zal in 2023 aangelegd worden op een site van de afdeling Plant nabij de E40 snelweg ('P39') en vooral de serre van water voorzien. Ook voor de boerderijsite, het kloppende hart van de proefveldwerking, is een ontwerp in opmaak voor de verbetering van de wateropvang.

Anders draineren

Vlaanderen is kampioen in draineren, voor de productie van voedsel of om op te wonen. Maar het is ook steeds vaker lang droog in het voorjaar en de zomer. Bovendien gebruiken we met z’n allen heel wat water. We voeren dus enerzijds water af wanneer het te nat is, maar anderzijds moeten we ook veel meer water vasthouden in de grond en het landschap, zodat we het kunnen gebruiken als het droog is. Anders gaan draineren is de boodschap!

Stuwen zorgen ervoor dat de grondwatertafel hoger kan blijven wanneer de bodem niet bewerkt moet worden of wanneer er geen gevaar is voor een zuurstoftekort in de wortelzone van gewassen. Toch blijven er heel wat vragen over de efficiëntie en het dagelijks beheer van stuwen. Door de installatie van twee stuwtjes in een hellende gracht op de Onderzoekskouter bestudeert ILVO de impact op de grondwaterstanden en op het bodemvocht. Ook een optimaal beheer (timing, waterhoogte, ...) staat op de onderzoeksagenda met als doel zoveel mogelijk water ophouden zonder de landbouwpraktijk negatief te beïnvloeden. Daarnaast bekijken we of de stuw bij droogte een positieve invloed heeft op de gewassen.

Infiltreren

Het is niet alleen belangrijk om te bekijken hoe en wanneer we water afvoeren of vasthouden in onze grachten en bekkens. We moeten er ook voor zorgen dat regenwater kan infiltreren in de bodem in het algemeen. Bodembeheer is daar cruciaal in, maar ook aangepaste infrastructuur is wenselijk. In 2021 werd op het ILVO-kalverplein een nieuw infiltratiebekken geïnstalleerd. Hier wordt het regenwater van het nieuwe kalverplein en een deel van het water van de nabijgelegen bestaande bindstal verzameld zodat het langzaam de bodem in kan.

In de stallen rond het Kalverplein huist bovendien een mooie zwaluwpopulatie. Deze infiltratievijver voorziet de zwaluwen ook van voldoende water en van modder voor de opbouw van hun nesten in het voorjaar.

Monitoren

We nemen dus heel wat maatregelen. Het is echter nog niet altijd duidelijk hoe effectief die maatregelen nu zijn om water te vertragen en te bufferen. Het grondwater stopt immers niet bij de perceelsgrenzen. ILVO wil beter zicht krijgen op het effect van ingrepen voor het watersysteem en het beheer ervan. En dus monitoren we dus systematisch grondwaterstanden bij de stuwen en doorheen de hele Onderzoekskouter.

De grafiek hieronder toont de grondwatermetingen tijdens de droge zomer van 2022 en het effect van de eerste regenval.

Vragen over water en landbouw? Contacteer Sarah Garré (sarah.garre@ilvo.vlaanderen.be) of zie Water in de landbouw