Gebouwd landschap

In de lange geschiedenis van ILVO, dat intussen al 90 jaar bestaat, werd heel wat onderzoeksinfrastructuur opgetrokken. De vastgoedportefeuille bestaat momenteel uit:

• 9 sites in Merelbeke en Melle, 1 in Oostende
• +90 gebouwen, waarvan 20 uit fifties en 30 uit de sixties, 18 uit de seventies.
• 240 ha proefveld in Merelbeke, Melle, Oosterzele, Wetteren, …
• Co-housing in een varkenscampus (UGent en HOGENT, in Melle) en in InnovOcean Campusgebouw (met VLIZ, in Oostende)

Samen verzamelen de tien onderzoeksites een gevarieerd patrimonium van zowel kantoorgebouwen als labo’s, serres, hoevegebouwen, schuren en stallen. Deze zijn in verspreide slagorde gelegen in een open kouterlandschap tussen twee natuurgebieden, omringd door de stedelijke kernen en dorpen van Merelbeke, Melle, Gontrode, en Lemberge. Enkele sites zoals de Visserij-afdeling in Oostende liggen elders. Die diversiteit waarborgt het leveren van kwaliteitsvol onderzoek, terwijl het historisch ad hoc groeipatroon prangende efficiëntie- en onderhoudsvraagstukken creëert.

Om dé hoeksteen van de Vlaamse voedselketen te blijven streeft ILVO naar efficiënte, state-of-the-art infrastructuur. In 2020 ontstaat het concept van de Onderzoekskouter dat onder meer een geïntegreerde vastgoedvisie bevat. Die overstijgt het versnipperd landschap met de vroegere rijksstations.

De strategie?

• Financieel en ecologisch wijze VERnieuwbouw, naast nieuwbouw en ontharding.
• Campusmodel: een centrale labo-gerelateerde en administratieve cluster als kloppend hart, daarrond gespecialiseerde satellieten (kleinvee, grootvee, sierteelt, de ILVO-boerderij).
• Hoog ambitieniveau: energie-positief, waterneutraliteit, slim qua mobiliteit,
biodiversiteit, circulariteit, flexibiliteit.
• Passend in de rurale context, meer toegankelijk, toekomst- en veranderingsrobuust, in dialoog met de maatschappij.

Energiebesparing?

De Vlaamse Overheid wenst voor alle entiteiten tegen 2030 minstens 35% energiebesparing t.o.v. 2005. Een uitdaging voor ILVO, maar we zitten op schema! Grote energieverslinders zijn: koelcellen voor samples, visbassins op temperatuur, zadendrogers, warme serres, warmte en koeling voor biggen en kippen, stoom voor labs en Food Pilot.

Uitdaging én opportuniteit verenigd in nieuwe vastgoedstrategie

ILVO's huidige patrimonium groeide historisch en vormt tegelijk uitdaging als opportuniteit: de vroegere apart functionerende “Rijksstations” in een versnipperde landschap zijn lang verleden tijd. ILVO is geëvolueerd naar een geïntegreerd instituut waar samenwerking en holistisch denken de leidraad vormen. Dat vertaalt zich ook in de wensen voor een geïntegreerde vastgoedstrategie. Het verouderd patrimonium samen met ambitieuze doelstellingen op vlak van klimaatneutraliteit en duurzaamheid bieden kansen om de inhoudelijk-organisatorische veranderingen verder in de concrete praktijk te brengen. De infrastructuur is een van de cruciale pijlers die bijdraagt aan het effectief bereiken van kwaliteitsvol onderzoek.

Om dat onderzoek ook in de toekomst te waarborgen focussen we in de strategische vastgoedvisie op de toestand, uitdagingen en noden van het patrimonium. Een duurzame transitie van ons voedselsysteem heeft nu en in de toekomst nood aan kwalitatief en beleidsondersteunend toponderzoek in landbouw, voeding en visserij. Om dat onderzoek maximaal te faciliteren is een gebouwde infrastructuur in een stimulerende en inspirerende omgeving nodig. Met de ILVO-Onderzoekskouter vertalen we die nood aan kwaliteitsvolle onderzoeksinfrastructuur in concrete projecten ingebed in een lange termijn strategisch vastgoed-, landschaps-, en mobiliteitsplan.

Welke visie en uitgangspunten?

In haar werking zet ILVO sterk in op de duurzaamheidsdoelstellingen zoals geformuleerd door de VN. De ILVO Onderzoekskouter dient een toonbeeld van duurzaamheid te worden. Zowel in de invulling van de onbebouwde ruimte, als de gebouwde ruimte. Thema’s als energie, water, mobiliteit, biodiversiteit en circulariteit zijn inherent verbonden met de transformatie van ons patrimonium. Een dynamische en innovatieve campus vraagt bovendien om een toekomstgerichte invulling. Door vanaf de start rekening te houden met veranderende noden, kunnen ruimtes, gebouwen en materialen met beperkte moeite blijvend in gebruik worden gehouden.

Deze ambities staan voorop bij de herontwikkeling van ons patrimonium:

• Klimaatneutraal patrimonium tegen 2045 om zo bij te dragen aan de ambitieuze klimaatdoelen van de EU
  
• duurzaam materiaalgebruik en geen bijkomend ruimtebeslag
  
• Een performante en kwalitatieve Onderzoekskouter die een stimulerende werkomgeving creëert
  
• Partnerschappen worden ook in de infrastructuur verankerd, en daar waar mogelijk worden de kansen om patrimonium open te stellen voor maatschappelijke doeleinden onderzocht
  
• Efficiënt, effectief vastgoed met hernieuwbare energie, dat duurzame mobiliteit stimuleert

Strategische vastgoedvisie mét actieplan

Als eerste bouwsteen naar een vernieuwend campusmodel wordt een nieuw onderzoekscentrum voor labo-gerelateerd onderzoek uitgewerkt. Dit gebouw verzamelt de huidige labo's, die versnipperd zitten in zowel diverse gebouwen als diverse sites in één state-of-the-art onderzoekscentrum. Zo krijgen 1/3de van de ILVO-werknemers kansen voor inhoudelijke uitwisseling over hun onderzoeken in een geoptimaliseerde infrastructuur die kansen biedt voor de verduurzaming van het woon-werk verkeer.

Deze eerste bouwsteen is een belangrijke hoeksteen voor de verdere verduurzaming van al het ILVO-patrimonium. De huidige labo-onderzoeksactiviteiten zijn verspreid over diverse gebouwen. Behalve inhoudelijk-organisatorische winsten en winsten op vlak van gebouwtechnische efficiëntie en kwaliteit, ontstaat door het nieuwe onderzoekscentrum ook letterlijk ruimte. Dat laat toe om als tweede bouwsteen van het actieplan vrijkomende gebouwen systematisch te gaan renoveren, herbouwen of slopen i.f.v. de noden van het niet-labogerelateerd onderzoek.

Een derde bouwsteen omvat de uitbouw van een administratieve cluster. Deze cluster is bijzonder complementair aan het nieuwe onderzoekscentrum. Het vormt op termijn een duidelijke onthaallocatie voor de ILVO-bezoeker, concentreert werknemers in een actieve kern die uitkijkt over het kouterlandschap maar dit onaangesneden laat. Een dergelijk campusmodel laat bovendien toe om duurzame mobiliteit uit te werken voor diverse kleinschaligere satelliet locaties van gespecialiseerd onderzoek. Deze satellieten vormen de vierde bouwsteen in het actieplan en vervolledigen het campusmodel.