Projectnieuws Wat als irrigatiewater van sla, wortelen en aardbeien toxische microcystine bevat?

CYANTIR, een FOD-project met als coördinator UGent en partners ILVO, Sciensano, Inagro en ULG, bestudeert onder gecontroleerde omstandigheden de potentiële opstapeling van toxisch microcystine in sla, wortel en aardbei. Uiteindelijk doel is het vormen van een beleid en het voorstellen van richtwaarden voor welke microcystine concentratie in waterbronnen ongeschikt is voor irrigatie van (vooral) rauw te consumeren groenten en fruit.

Door klimaatverandering en eutrofiëring wordt een toename van cyanobacteriënbloei vastgesteld in kanalen en open oppervlaktebassins, waterbronnen die in droogteperiodes ook gebruikt worden voor de irrigatie van landbouwgewassen. Microcystis aeruginosa is de belangrijkste bloeivormende cyanobacterie in België en produceert microcystine (MC), een hepatotoxine dat de lever beschadigt en een tumor-stimulerende werking heeft. Uit de literatuur is geweten dat microcystines kunnen overgedragen worden op planten door het gebruik van gecontamineerd irrigatiewater. Het CYANTIR project onderzoekt daarom of irrigatiewater gecontamineerd met microcystine (= een cyanotoxine) een gezondheidsrisico inhoudt in termen van restconcentraties microcystine die op of in het gewas cumuleren. De inname van cyanotoxines - geproduceerd door bloeivormende cyanobacteriën - via besmet water en voedsel is voor de mens namelijk een belangrijke bron van blootstelling. In onze contreien gebeurt besmetting vooral tijdens recreatie (watersporten). Meestal blijven de symptomen bij inname beperkt tot huidirritaties, hoofdpijn, diarree, maag en darmklachten.

Voor wortelen, sla en aardbeien worden in de eerste plaats de eetbare delen van de plant, respectievelijk de wortel, de bladeren en de vrucht geanalyseerd op cumulatieve blootstelling aan microcystine (MC) concentraties. In serreproeven worden drie typisch rauw geconsumeerde gewassen (sla, wortel en aardbei) in de laatste groeimaand geïrrigeerd met water beladen met twee concentraties van het microcystine congeneer LR (MC-LR). Voor deze irrigatie-proeven wordt een commercieel, zuiver MC-LR gebruikt. De gebruikte concentraties MC LR zijn overeenkomstig de toelaatbare drempelwaarden voor drink- en recreatiewater, namelijk 1µg L^-1 en 20 µg L^-1. Voor aardbei wordt ook de dynamiek van opname in de plant in functie van de irrigatiemethode nagegaan. Het gehalte MC-LR aanwezig op en in het gewas wordt op 3 tijdstippen (1 week voor oogst, bij de oogst en 1 week na bewaring) bepaald door projectpartner Sciensano met een LC-MS/MS methode.

Deze werkwijze zal bijdragen tot een risicobeoordeling voor de eetbare delen van de gewassen. Concreet zal dit onderzoek kwantitatieve data genereren om het risico te berekenen op humane blootstelling aan MC via consumptie van verse groenten en fruit. Op basis van toxicologische data zou een veilige grenswaarde kunnen voorgesteld worden voor MC in irrigatiewater.

Financier

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilie

Vragen? Contacteer ons!

Bart Cottyn Onderzoeker ILVO 09 272 24 18 Bart.Cottyn@ilvo.vlaanderen.be
Andreja Rajkovic Prof. UGent 09 264 99 04 Andreja.Rajkovic@UGent.be
Julien Masquelier Onderzoeker SCIENSANO 02 769 22 48 julien.masquelier@sciensano.be
Elise Tardy Onderzoeker Inagro 051 27 33 93 elise.tardy@inagro.be
Annick Wilmotte Research Associate FRS-FNRS, ULiège 043 66 33 87 - 0471 61 39 99 Awilmotte@uliege.be