Persbericht Burgerwetenschapsproject ‘Soja in 1000 tuinen’ trekt naar het lab

In maart 2021 lanceerde Vlaams minister van Landbouw, Innovatie en Voeding Hilde Crevits een oproep om zo’n 1000 burgerwetenschappers te vinden die net als zijzelf de handen uit de mouwen wilden steken voor de wetenschap. Intussen werden er in liefst 1150 Vlaamse tuinen sojabonen geplant. In heel wat tuinen kiemde de soja, en de komende weken worden er heel wat planten--mét alle wortels--verzameld, onderzocht en geïnventariseerd in het lab. Op die wortels hopen de onderzoekers nu knobbeltjes te vinden die zich spontaan vormen door toedoen van bodembacteriën. Het onderzoeksproject ‘Soja in 1000 tuinen’ is een samenwerking tussen VIB, UGent, ILVO, KU Leuven én heel wat vrijwilligers, om lokaal aanwezige bodembacteriën in kaart te brengen die kunnen helpen om soja succesvol in Vlaanderen te telen.

Vlaamse bodembacteriën voor Vlaamse sojabonen

Sojabonen zijn een van de belangrijkste plantaardige eiwitbronnen, maar worden nog veelal ingevoerd uit het Zuiden. Om sojateelt ook in Vlaanderen rendabel te maken willen wetenschappers van VIB, ILVO, UGent en KU Leuven dit jaar een “bibliotheek” aanleggen van Vlaamse bodembacteriën die soja kunnen helpen groeien.

De biologie van de sojaplant zit namelijk slim in elkaar: de sojaplant werkt samen met bepaalde soorten bodembacteriën die stikstof kunnen opnemen uit de lucht. De bacteriën geven die stikstof door aan de sojaplant in ruil voor suikers, via de wortelknobbeltjes waarin de bacteriën huizen.

Met hulp van meer dan 1000 burgerwetenschappers, waaronder ook tientallen boeren, verspreid over heel Vlaanderen gaan de onderzoekers na welke lokale bacteriesoorten goede partners zijn voor soja.

Van de tuin…

“In april 2021 gingen we op pad om bodemstalen te nemen in de 1150 deelnemende tuinen. In mei gingen de deelnemers zelf aan de slag. Op een afgebakende vierkante meter tuin zaaiden ze, in een identiek raster, 60 sojazaadjes,” zegt Sofie Goormachtig, van VIB-UGent, die het project leidt.

Intussen kiemden de zaadjes op verschillend tempo en sinds eind juni staat de soja her en der in bloei. Voor de deelnemende burgerwetenschappers, zoals Martine Vounckx uit Scherpenheuvel-Zichem, komt er heel wat bij kijken: “Op regelmatige tijdstippen geven we via het digitale deelnemersportaal gegevens door over de kieming en bloei of de grootte en kleur van de planten.”

Maar ook in de tuin zijn de deelnemers intensief bezig: “Het was een hele uitdaging om de jonge kiemende scheutjes te beschermen tegen vogels of hongerige slakken. Gelukkig zijn in mijn tuin alle zaadjes uitgegroeid tot mooie sojaplanten. De eerste beginnen nu te bloeien.”

… naar het lab

Een vijftal sojaplanten verhuist nu van elke tuin naar het labo in Gent. Heel belangrijk hierbij is dat heel het wortelgestel – met de eventueel gevormde wortelknobbels – meegaat.

Lena Vlaminck, soja-onderzoeker aan VIB: “Nu beginnen we in het lab met een heel team zorgvuldig aan de inventarisering van de bodembacteriën die we in en rond de wortels van de sojaplanten vinden. In de komende weken zal er elke dag goed doorgewerkt worden om het ‘vers’ plantenmateriaal in het labo te verwerken. Daar staat een heel team klaar om zowel de planten als hun wortelsysteem te analyseren en inventariseren.”

Minister Hilde Crevits, die niet alleen voogdijminister is, maar ook zelf deelneemt aan het project, kijkt alvast uit naar de resultaten: “Duurzame productie en consumptie van eiwitten is een topprioriteit voor Vlaanderen, maar daarnaast is de samenwerking tussen duizenden burgers en wetenschappers van onze Vlaamse onderzoekscentra en universiteiten zo waardevol. Van volkstuinen tot scholen, ervaren tuinders en beginnelingen: heel wat deelnemers delen hun ervaringen en krijgen een andere kijk op duurzame landbouw en dragen heel actief bij tot onderzoek.”

_

'Soja in 1000 tuinen' is een burgerwetenschapsproject waarin onderzoekers van VIB, ILVO, UGent en KU Leuven samenwerken met 1000 burgers. Het wordt gefinancierd binnen het VIB Grand Challenges programma, dat onderzoeksprojecten ondersteunt die op korte termijn een directe meerwaarde voor de samenleving kunnen opleveren. Meer informatie via sojain1000tuinen.be .