Dossier Honinganalyses

Honinganalyses binnen het Strategisch Plan Bijenteelt

Sinds 1 januari 2023 is het vroegere Vlaams Bijenteeltprogramma (VBP) ingepast in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLP) en wordt dit Strategisch Plan Bijenteelt (SPB) genoemd. Vanuit het ILVO werd een projectvoorstel binnen SPB ingediend om de Vlaamse imkers opnieuw de mogelijkheid te bieden tot gratis honinganalyses en het verkrijgen van het attest en de labels "Gewaarborgde kwaliteit”. Zodoende kunnen imkers jaarlijks maximum twee honingstalen binnenbrengen of opsturen naar ILVO, één staal lentehoning en één staal zomerhoning. Een handelsklare verpakking en een digitale analyseaanvraag volstaan (of een verpakking vergezeld van een ondertekende analyseaanvraag). We willen er op wijzen dat het ook belangrijk is dat het honingstaal gelabeld is met een correct honingetiket. Alle wettelijke info dient duidelijk aanwezig te zijn op het etiket.

Praktische richtlijnen

Indien er een oproep tot indienen van honingstalen geopend is, kunnen deze doorlopend op de receptie van de Food Pilot, ILVO, Brusselsesteenweg 370, Melle worden binnengebracht. De ontvangst is op alle werkdagen continu toegankelijk van 8u tot 18u00. Er staat in de ontvangst een koelkast waar stalen kunnen worden in geplaatst mocht het secretariaat niet bemand zijn. Opsturen kan ook, maar dan is het van groot belang het staal zeer goed in te pakken om glasbreuk te vermijden. Elk staal bevat bij voorkeur een halve kilo honing. Houd er rekening mee dat elke glazen bokaal een ander gewicht heeft, ook al zijn ze van hetzelfde merk en type. In verband met de beoordeling van de presentatie wordt verzocht gebruik te maken van een handelsklare verpakking (glazen of plastic bokaal). Het staal dient representatief te zijn voor de rest van de honing aangeduid met hetzelfde lotnummer. Eveneens willen we wijzen op het belang van het etiket. Elk staal dient te zijn ingeschreven op de ILVO website ofwel te zijn vergezeld te zijn van een keurig ingevulde aanvraagfiche. De link naar het registratieformulier en de aanvraagfiche kan u onderaan deze webpagina vinden.

Door het indienen van een staal incl. analyseaanvraag (zie verder), erkent de imker de representativiteit van het staal voor de partij honing met hetzelfde lotnummer. Door in te tekenen geeft de imker de toestemming aan ILVO om zelf een staal uit het zelfde lot te kiezen en te kopen voor verdere analyse. Steekproefsgewijs kan deze herbemonstering ter controle van de representativiteit plaatsvinden. Merk op dat bij vaststelling van residuen van antibiotica of sulfonamiden boven de vastgestelde normen (actielimieten) of bij aanwezigheid van een toxinogene Clostridium-stam er in België een meldingsplicht van kracht is.

Analyses

Dit onderzoek omhelst naast een beoordeling van de presentatie, etikettering, nettogewicht, smaak en kristallisatiestructuur, tevens chemische, fysische en bacteriologische analyses. Daarbij wordt elk honingstaal geanalyseerd op intrinsieke kwaliteitsparameters zoals vochtgehalte, invertase-activiteit (enzym), hydroxymethylfurfuralgehalte (HMF), elektrische geleidbaarheid en specifieke rotatie.

Aanvullend worden steekproefsgewijs honingstalen onderworpen aan een screening van residuen op chlooramphenicol, (dihydro)streptomycine, tetracyclines, macroliden & lincosamiden, sulfonamiden of fluoroquinolones.

Bijkomend worden ook een beperkt aantal stalen gecontroleerd op authenticiteit (vervalsing met suikers) en op pyrrolizidine alkaloïden (plantentoxines).

Verder wordt het onderzoek uitgebreid met de bepaling van suikers (glucose, fructose, melezitose,…) om vooral startende imkers op basis van de glucose/water-verhouding een indicatie te kunnen geven omtrent de snelheid waarmee de honing zal kristalliseren. Tevens zal de imker er attent op gemaakt worden indien de honing veel melezitose bevat. Dergelijke honing is immers niet geschikt als wintervoeding voor de bijen.

Gezien de toegenomen belangstelling van natuurlijk imkeren en omwille van de vaststelling in 2022 van toxinogene Clostridium perfringens in Vlaamse honing wordt het honingonderzoek uitgebreid met bacteriologisch onderzoek naar coliformen, sulfietreducerende anaërobe bacteriën (Clostridium botulinum en Clostridium perfringens), osmofiele gisten en xerofiele schimmels. Dit onderzoek moet toelaten een betere kijk te krijgen op de bacteriologische kwaliteit en voedselveiligheid van honing. Tevens kan gebaseerd op het aantal gisten en het vochtgehalte advies gegeven worden aan de imkers omtrent de kans op fermentatie en de houdbaarheid van de honing. Dit is vooral voor beginnende imkers relevante informatie.

Na analyse ontvangt de imker een beproevingsverslag en bij een gunstig resultaat ontvangt de imker tevens een attest en labels ‘gewaarborgde kwaliteit’. Voor deze laatste is het belangrijk op te geven hoeveel labels er gewenst zijn. Uiteraard dienen deze labels enkel om de honingpotten uit hetzelfde lot een extra positieve uitstraling te bezorgen. De imker van een honingstaal waarvan het etiket niet volgens de huidige wetgeving is opgesteld, zal geen attest ontvangen (mogelijks wel de labels 'Gewaarborgde kwaliteit'). Voldoet een honing inzake de officiële kwaliteitsparameters aan de wettelijke normen, maar worden tekortkomingen inzake presentatie, of dergelijke vastgesteld, wordt geen attest verstrekt maar wel de labels ‘Gewaarborgde kwaliteit’.

Etikettering

We sommen nog even op wat zeker op het etiket in correcte bewoording moet vermeld worden (zie ook het etiket ter illustratie).

• De verkoopsbenaming ‘HONING’ of ‘HONIG’
• De naam en het volledige adres van de producent/imker
• Het nettogewicht
• De datum van minimale houdbaarheid (maximum 2 jaar na oogstdatum)
• Een lotnummer, wanneer de datum van minimale houdbaarheid bestaat uit dag/maand/jaar dan kan dit ook als lotnummer dienen.
• Land van oorsprong waar de honing vergaard is. Om deel te nemen aan deze honinganalyse moet dit in dit geval ‘België’ zijn.
• Bewaaromstandigheden: ‘Droog, donker en bij een temperatuur lager dan 15°C te bewaren’. Gezien honing met een verhoogd vochtgehalte gevaar loopt inzake fermentatie, wordt geacht dat bewaaromstandigheden zeker moeten vermeld worden bij een vochtgehalte boven 19%, of als het honingdauwhoning betreft reeds vanaf 18% vocht. Zoals vermeld in de Gids voor goede Bijenteeltpraktijken dient dergelijke honing bewaard te worden bij een temperatuur minder dan 11°C.

Registratiedocumenten: momenteel is er geen lopende oproep voor honingstalen. Richtdatum volgende oproep: juni 2024.

Contactpersonen:

Wim Reybroeck - wim.reybroeck@ilvo.vlaanderen.be - +3292723011
Katrien Broekaert - katrien.broekaert@ilvo.vlaanderen.be - +3292722819