Dossier Honinganalyses

Registratiedocumenten

Momenteel niet beschikbaar (oproep gesloten)

Praktische richtlijnen

Bij opening van een volgende oproep kunnen honingpotten voor analyse doorlopend worden binnengebracht op of opgestuurd naar volgend adres:

ILVO, ter attentie van labo QAAB, Brusselsesteenweg 370, 9090 Merelbeke-Melle

ILVO is op alle werkdagen continu toegankelijk van 8u tot 18u00. In de inkomhal staat een koelkast waarin stalen kunnen geplaatst worden mocht de receptie niet bemand zijn. Opsturen kan ook, maar dan is het van groot belang om het staal zeer goed in te pakken om glasbreuk te vermijden. Elk staal bevat bij voorkeur een halve kilo honing. Houd er rekening mee dat elke glazen bokaal een ander gewicht heeft, ook al zijn ze van hetzelfde merk en type. In het kader van de beoordeling van de presentatie wordt verzocht gebruik te maken van een handelsklare verpakking (glazen of plastic bokaal). Eveneens willen we wijzen op het belang van het etiket. Elk staal dient te zijn ingeschreven op de ILVO website of vergezeld te zijn van een keurig ingevulde aanvraagfiche.

Door het indienen van een staal erkent de imker de representativiteit van het staal voor de partij honing met hetzelfde lotnummer. Door in te tekenen geeft de imker de toestemming aan ILVO om zelf een staal uit hetzelfde lot te kiezen en te kopen voor verdere analyse. Steekproefsgewijs kan deze herbemonstering ter controle van de representativiteit plaatsvinden.

Merk op dat in België, bij vaststelling van de aanwezigheid van residuen van antibiotica of sulfonamiden boven de vastgestelde normen (actielimieten) of bij aanwezigheid van een toxinogene Clostridium-stam, de meldingsplicht van kracht is.

Project honinganalyses binnen het Strategisch Plan Bijenteelt

Sinds 1 januari 2023 is het vroegere Vlaams Bijenteeltprogramma (VBP) ingepast in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLP) en wordt dit Strategisch Plan Bijenteelt (SPB) genoemd.

Vanuit het ILVO werd het projectvoorstel “Honinganalyses” binnen SPB ingediend om de Vlaamse imkers opnieuw de mogelijkheid te bieden tot gratis honinganalyses voor productiejaren 2023-2025 en het verkrijgen van het attest en de labels "Gewaarborgde kwaliteit”. Met dit project wensen we eveneens de kennis en het bewustzijn van de (startende) imker te verhogen zodat een kwaliteitsvol product wordt afgeleverd.

Analyses

Dit onderzoek omhelst naast een beoordeling van de presentatie, etikettering, nettogewicht, smaak en kristallisatiestructuur, tevens verschillende chemische, fysische en bacteriologische analyses.

Elk honingstaal wordt geanalyseerd op intrinsieke kwaliteitsparameters zoals vochtgehalte, invertase-activiteit (enzym), hydroxymethylfurfuralgehalte (HMF), elektrische geleidbaarheid en specifieke rotatie.

Sinds 2023 werd het onderzoek uitgebreid met de bepaling van suikers (glucose, fructose, melezitose,…) om vooral startende imkers, op basis van de glucose/water-verhouding, een indicatie te kunnen geven omtrent de snelheid waarmee de honing zal kristalliseren. De imker zal erop attent gemaakt worden indien de honing veel melezitose bevat. Dergelijke honing is immers niet geschikt als wintervoeding voor de bijen.

Gezien de toegenomen belangstelling van natuurlijk imkeren en omwille van de vaststelling van toxinogene Clostridium perfringens in Vlaamse honing werd het honingonderzoek ook uitgebreid met bacteriologisch onderzoek naar coliformen, sulfietreducerende anaërobe bacteriën (Clostridium botulinum en Clostridium perfringens), osmofiele gisten en xerofiele schimmels. Dit onderzoek moet toelaten een betere kijk te krijgen op de bacteriologische kwaliteit en voedselveiligheid van honing. Tevens kan, gebaseerd op het aantal gisten en het vochtgehalte, advies gegeven worden aan de imker omtrent de kans op fermentatie en de houdbaarheid van de honing. Dit is vooral voor beginnende imkers relevante informatie.

Aanvullend worden steekproefsgewijs honingstalen onderworpen aan een screening op residuen van chlooramphenicol, (dihydro)streptomycine, tetracyclines, macroliden & lincosamiden, sulfonamiden of fluoroquinolones.

Bijkomend wordt ook een beperkt aantal stalen gecontroleerd op authenticiteit (vervalsing met suikers) en op de aanwezigheid van pyrrolizidine alkaloïden (plantentoxines).

Beproevingsverslag, attest en etiketten gewaarborgde kwaliteit

Na analyse ontvangt de imker een beproevingsverslag en bij een gunstig resultaat ontvangt de imker eveneens een attest en labels ‘gewaarborgde kwaliteit’. Voor dit laatste is het belangrijk op te geven hoeveel labels er gewenst zijn. Uiteraard dienen deze labels enkel om de honingpotten uit hetzelfde lot een extra positieve uitstraling te bezorgen.

Voldoet een honing inzake de officiële kwaliteitsparameters aan de wettelijke normen, maar worden tekortkomingen inzake presentatie (etiket) vastgesteld, dan wordt geen attest verstrekt maar wel de labels ‘Gewaarborgde kwaliteit’. Wijkt het nettogewicht af, waarbij het tekort aan nettogewicht de maximaal toelaatbare afwijking in minus overschrijdt, dan zal noch het attest noch de labels verstrekt worden.

De doorlooptijd, d.i. de tijd tussen het ontvangen van het staal en het resultaat duurt gemiddeld 3 weken. Dit is exclusief de LC-MS/MS analyses voor pyrrolizidine alkaloïden en eventuele bevestigingsanalyses zoals de detectie van toxinogene Clostridium botulinum of Clostridium perfringens na aanwezigheid van sulfietreducerende anaëroben. Hierdoor is het mogelijk dat u na 3 weken een voorlopig beproevingsverslag ontvangt. Zodra alle informatie beschikbaar is, ontvangt u een finaal beproevingsverslag. Aansluitend op het versturen van het finaal beproevingsverslag (digitaal) worden ook eventuele attesten en labels verstuurd via Bpost.

Etikettering

Gezien er regelmatig etiketten wettelijk niet in orde zijn, sommen we nog even op wat zeker op het etiket in correcte bewoording moet vermeld worden:

• De verkoopsbenaming ‘HONING’ of ‘HONIG’
• De naam en het volledige adres van de producent/imker
• Het nettogewicht
• De datum van minimale houdbaarheid (maximaal 2 jaar na het inpotten, afhankelijk van het vochtgehalte). Indien een lotnummer vermeld wordt op het etiket, dient ten minste de maand en het jaar vermeld te worden. In afwezigheid van het lotnummer moeten de dag, de maand en het jaar op de etikettering vermeld worden.
• Een lotnummer, behalve wanneer de datum van minimale houdbaarheid bestaat uit dag/maand/jaar, dan kan dit ook als lotnummer dienen.
• Land van oorsprong waar de honing vergaard is. Om deel te nemen aan deze honinganalyse moet dit in dit geval ‘België’ zijn.

Bewaaromstandigheden: ‘Droog, donker en bij een temperatuur lager dan 15°C te bewaren’. Gezien honing met een verhoogd vochtgehalte gevaar loopt inzake fermentatie, wordt geacht dat bewaaromstandigheden zeker moeten vermeld worden bij een vochtgehalte boven 19%, of als het honingdauwhoning betreft reeds vanaf 18% vocht. Zoals vermeld in de Gids voor goede Bijenteeltpraktijken dient dergelijke honing bewaard te worden bij een temperatuur minder dan 11°C.

Contactpersonen:
Katrien Broekaert - katrien.broekaert@ilvo.vlaanderen.be - +3292722819