Persbericht Van stallucht naar nuttige mest of voedzaam veevoer: Hoe haalbaar is circulaire verwerking van stikstof uit veestallen?

Kan je van stikstof uit stallucht en mest een grondstof maken geschikt voor de productie van organische meststof en/of diervoeder? Vlaams minister van Landbouw en Voeding Hilde Crevits laat door ILVO onderzoeken of dat proces ook haalbaar is in de praktijk. Welke risico’s zijn er mogelijks aan verbonden en wat zijn de aandachtspunten voor een veilige en milieuvriendelijke toepassing? Levert het effectief milieuwinst op? En welke manier of toepassing is dan de beste?

Vlaams minister van Landbouw en Voeding Hilde Crevits:

“In het licht van de stikstofproblematiek is het belangrijk dat innovatieve pistes minstens doorgelicht worden door experts. ILVO krijgt de opdracht om te kijken in welke mate de ammoniak die door luchtwassers uit stallucht wordt gefilterd tot nieuwe grondstoffen kan leiden en of dit op verschillende terreinen een win kan opleveren. ILVO zal verschillende scenario’s onder de loep nemen.”

Van mestdampen, over luchtwassing, naar eiwit

Uit de mest(kelders) in varkens- en kippenstallen verdampen partikels ammoniak – een vluchtige stikstofverbinding. Wanneer er vervuilde stallucht vrij naar buiten vliegt draagt de veehouderij bij aan de stikstofneerslag op natuurgebieden. In moderne stallen kan de stikstof voor het grootste deel uit de stallucht worden gefilterd door een luchtwasinstallatie. Helemaal nieuw echter zijn wetenschappelijke ideeën over een mogelijk interessant hergebruik van de afgevangen stikstof, via fermentatie.

Gevangen stikstof als groeimedium in fermentor

Tot nu toe gebruikt men de stikstof opgevangen in luchtwassers rechtstreeks als minerale meststof. De nieuwere denkpiste is dat deze stikstof ook als groeimedium voor nuttige bacteriën kan dienen in een gecontroleerd fermentatieproces. Het resultaat is dan een microbiële biomassa (‘single cell protein’) die vervolgens in aanmerking komt voor hoogwaardigere toepassingen.

Er zijn echter nog technische vraagtekens bij dat proces. Welke andere voedingsstoffen hebben de bacteriën in de fermentor nodig om te groeien, en komen goedkope reststromen uit de voedings- of chemische industrie hiervoor in aanmerking? ILVO gaat ook inschatten hoeveel extra verwerking en energie nodig is om tot bruikbare biomassa te komen, en welke hordes een potentiële verwerker moet nemen voor hij het eindproduct op de markt krijgt.

Omvorming tot organische meststof

Er is veel vraag naar traag werkende, organische meststoffen. Zij kunnen immers ook het organische koolstofgehalte in de bodem verhogen, de bodemkwaliteit verbeteren en het bodemleven stimuleren. Microbiële biomassa uit de fermentatie van stikstof heeft dit potentieel en zou dus voor een stuk de dalende beschikbaarheid van bloedmeel en hoornmeel kunnen opvangen. Maar ook hier rijzen vragen: Wat zijn de voor- en nadelen van deze nieuwe organische meststof, bv. ten opzichte van bestaande meststoffen? En is toepassing in de praktijk op korte termijn haalbaar binnen de bestaande regelgeving?

Omvorming tot eiwit voor diervoeder

De eiwitbron in voeders voor varkens, pluimvee en rundvee moet een juiste aminozuurbalans bevatten. Het klassieke sojaschroot scoort op dat vlak erg goed, maar het gebruik ervan staat onder druk door de link met grootschalige boskap in Zuid-Amerika. Er zijn nu aanwijzingen dat microbieel eiwit een evenwichtig en goed verteerbaar alternatief zou kunnen zijn, en daardoor het aandeel soja in voeders voor varkens en pluimvee (in mindere mate voor herkauwers) zou kunnen vervangen. Bovendien zou het mogelijk de immuniteit van dieren verhogen, waardoor het zou kunnen bijdragen aan de verdere antibioticareductie in de veehouderij. Ook hier zijn er echter nog vragen over de economische en de praktische haalbaarheid van opschaling en de regelgeving errond, naast pertinente vragen over de kwaliteit, stabiliteit en veiligheid van het microbiële eiwit in een evenwichtig rantsoen.

Zinvol?

De meest pertinente vraag is wellicht het totale plaatje: is het zinvol om stikstof op deze manier te gaan omzetten in andere moleculen? Levert het effectief een win op voor milieu en klimaat? Om dat te beoordelen zal ILVO de milieu-impact van de nieuwe organische meststoffen en eiwitbronnen uit de microbiële biomassa inschatten in vergelijking met die van bestaande meststoffen en eiwitbronnen en alle bijbehorende productieprocessen, aan de hand van een levenscyclusanalyse.

Studie moet snel duidelijkheid scheppen

ILVO zet een interdisciplinair team aan het werk dat bijgestaan wordt door een comité van experten uit andere kenniscentra en de Vlaamse universiteiten. Doel is om na 8 maanden een rapport klaar te hebben met inschatting van de algemene haalbaarheid en zinvolheid van de onderzochte scenario’s.