Projectnieuws Kennis over mariene connectiviteit is essentieel ter ondersteuning van een duurzame blauwe economie
Oceanen en zeeën bedekken meer dan 70% van het aardoppervlak en leveren diverse belangrijke ecosysteemdiensten, zoals voedselvoorziening en klimaatregulatie. Tegelijk worden mariene ecosystemen blootgesteld aan tal van (menselijke) bedreigingen, zoals verlies van habitats, overbevissing en globale opwarming. Een duurzaam beheer van die mariene ecosystemen is daarom essentieel, maar daarvoor is de kennis omtrent het functioneren en de connectiviteit tussen habitats en diverse ecosysteemcomponenten nog onvoldoende. Die kennis vergroten is het doel van het nieuwe COST-netwerkinitiatief SEA-UNICORN.
Ecologisch gezien verwijst de term ‘connectiviteit’ naar alle bewegingen van levende organismen en hoe deze bewegingen - naast nutriënten-, biomassa- en materiaalstromingen - gefaciliteerd worden door het (mariene) landschap. Waar de ‘structurele’ component van dit concept voornamelijk gerelateerd is aan de fysieke kenmerken (connecties vs. barrières) van de mariene habitats, refereert de term ‘functionele connectiviteit’ naar de effectieve uitwisseling van genen of biomassa van allerhande organismen tussen de heterogene habitats. Vooral die functionele connectiviteit bepaalt mede de demografische, ecologische en evolutionaire onderlinge afhankelijkheid van populaties en gemeenschappen, en dus het gezond functioneren van ecosystemen.
De nieuwe COST Actie SEA-UNICORN (Unifying Approaches to Marine Connectivity for better Resource Management for the Seas) brengt een brede interdisciplinaire gemeenschap van wetenschappers, belanghebbenden en beleidsmakers van meer dan 100 organisaties uit heel Europa en daarbuiten samen, om onze kennis te vergroten en de vele concepten en benaderingen op het nog relatief jonge gebied van Marine Functional Connectivity (MFC) te verenigen. In het kader van een duurzame ontwikkeling van de oceanen kan de kennis over structurele en functionele connectiviteit namelijk niet alleen helpen om kwetsbare soorten en ecosystemen te behouden en de verspreiding van invasieve soorten, pathogenen en ontsnapte aquacultuurdieren te beheersen, maar ook om effectieve netwerken van beschermde gebieden op te zetten, en een duurzaam visserijbeheer te bevorderen.
ILVO-onderzoeker Kris Hostens: “ILVO is betrokken in diverse werkpakketten van dit SEA-UNICORN project. Niet alleen onze kennis van diverse vispopulaties, visgebieden, genetisch onderzoek naar subpopulaties, ecosysteem-modellering, onderzoek naar leeftijd (dag- en jaarringen in de gehoorsteentjes van vissen), maar ook ons structureel en functioneel habitat- en soortenonderzoek van diverse ecosysteemcomponenten (macrobenthos, grotere invertebraten, vislarven, etc.) vormen een enorme meerwaarde voor dit interdisciplinair project. De integratie van al deze kennis zal zeker bijdragen het mee onderbouwen van het gemeenschappelijk visserijbeleid in Europa en de diverse Habitat- en Milieurichtlijnen op zowel Vlaams als Federaal niveau.”
De uitdaging
Mariene ecosystemen zijn moeilijk toegankelijk, wat het kwantificeren van connectiviteit ten zeerste bemoeilijkt. Het onderzoek naar mariene (functionele) connectiviteit was tot nu toe vooral gericht op soortspecifieke benaderingen om de bewegingen en verspreiding van individuen en populaties te beschrijven, dit met behulp van een breed scala aan complementaire directe en indirecte methoden uit meerdere onderzoeksgebieden. Meer recent zijn er methoden ontwikkeld die de soortspecifieke bewegingen en kenmerken proberen te koppelen aan bepaalde ecosysteemfuncties, wat ons in staat stelt om de complexe relaties tussen mariene soorten of gemeenschappen en de verschillende habitats waarin ze vertoeven beter te begrijpen. Het integreren van al die kennis zal het mogelijk maken om mariene beheer- en instandhoudingsstrategieën te verfijnen en aanzienlijk te verbeteren.
Informatie over MFC is al beschikbaar voor de meeste mariene ecoregio’s en een breed scala aan waterorganismen (van virussen tot walvissen). Er moeten echter verschillende methodologische barrières en kennishiaten worden aangepakt om MFC op brede schaal te begrijpen en om te voorspellen hoe wereldwijde veranderingen (e.g. klimaatopwarming) de functionele connectiviteit kunnen en zullen beïnvloeden.
De actie
De SEA-UNICORN COST-actie brengt wetenschappers uit diverse onderzoeksteams, disciplines en landen samen. De leden hebben expertise in diverse oceanen en zeeën en de belangrijkste mariene taxa (van virussen tot walvissen), inclusief invasieve soorten en soorten die de land-zee-interface verbinden. Deze brede aanpak zal ons in staat stellen om sterke vooruitgang te boeken op het gebied van MFC en om belangrijke academische en toegepaste resultaten te genereren. Het Sea-Unicorn project draagt bij aan minstens vier van de EU SDGs (duurzame ontwikkelingsdoelstellingen). De actie zal sterkere banden smeden tussen wetenschappers, beleidsmakers en belanghebbenden om de integratie van MFC-kennis in beslissingsondersteunende instrumenten voor marien beheer en milieubeleid te bevorderen. De integratie zal zeker helpen om passende instandhoudingsmaatregelen voorop te stellen in het kader van ruimtelijke ordening en om de behoeften van nationale en internationale managers en beleidsmakers omtrent marien beheer te ondersteunen.