Persbericht ILVO plant bos en onderzoekt balans landbouw - natuur
Op 15 december start ILVO met de aanplant van bijna 4000 boompjes en struiken op in totaal 4,8 ha graslandpercelen die in SBZ liggen. Net als alle Vlaamse overheidsinstellingen is ILVO verplicht om voor gronden in ‘Speciale BeschermingsZone’ voor natuur, een natuurbeheerplan op te maken. Met de bewuste aanplant op de Onderzoekskouter in Merelbeke realiseert ILVO een ontbrekende ecologische verbinding tussen twee nabijgelegen natuurgebieden en draagt het bij aan de bebossingsambities van de Vlaamse regering. In de zones waar niet aangeplant wordt, zal onderzoek gevoerd worden naar extensief graslandbeheer.
ILVO-administrateur-generaal Joris Relaes: ‘We gaan deze natuurontwikkeling goed documenteren: zowel het administratief proces als de overstap naar een extensief graslandbeheer zijn interessant, ook voor andere landbouwers die weilanden hebben in gebieden met natuurdoelen. Zij vragen zich af hoe natuurdoelstellingen in de praktijk te combineren vallen met de uitbating van hun bedrijf.’
Natuurbeheerplan opstellen en uitvoeren: een leertraject
Van de ruim 200 ha landbouwpercelen waarop ILVO wetenschappelijke landbouwproeven voert, ligt 4,8 ha in SBZ. Het gaat om natte graslanden in de Gondebeekvallei in Merelbeke, gelegen tussen 2 waardevolle boskernen, het Aelmoeseneiebos in Melle-Oosterzele en de Makegemse bossen in Merelbeke.
ILVO heeft in 2023 het natuurbeheerplan Onderzoekskouter-Gondebeekvallei in eigen beheer opgesteld (Natuurbeheerplantype2_onderzoekskouter-Gondebeekvallei.pdf (vlaanderen.be). Het plan beschrijft het beheer van de bewuste ILVO-percelen (totale opp. van 5,5 ha waaronder de 4,8 ha SBZ) voor de komende 24 jaar.
Er is bewust gekozen om de opmaak van dit natuurbeheerplan niet uit te besteden. Eigen ILVO-onderzoekers zonder natuurspecialisaties doorliepen de afgelopen maanden alle stappen die bij zo’n plan komen kijken, om de procedure proefondervindelijk te ervaren en evalueren. Het vergt in elk geval de nodige voorbereiding bv via teststalen van de bodemkwaliteit, maar ook een zeer grondige kennis van natuurdoelen en –terminologie.
Elke Vanempten, ILVO ruimtelijk expert: ‘Een natuurbeheerplan opmaken is geen sinecure, zelfs als je je als kenniscentrum ondersteund weet door partners met natuurexpertise. Voor landbouwers zonder ondersteuning is dit momenteel wellicht onbegonnen werk. Toch is het voor wie gronden heeft in beschermd natuurgebied relevant om te weten welke mogelijkheden een natuurbeheerplan kan bieden. ILVO is van plan om de opgedane ervaringen over te maken aan de beleidsmakers.’
Bomen, een poel, een houtkant en extensief grasland
Op 3,25 ha realiseert ILVO een stukje bos, een amfibieënpoel en een omvangrijke houtkant, met precies 3950 stuks bosplantsoen. Het resterende weiland in de afgebakende natuurzone krijgt – al sinds 2 jaar - geen bemesting en gewasbescherming meer en verschuift bijgevolg van intensief naar extensief grasbeheer. ILVO volgt de opbrengstveranderingen en de wijzigingen in nutritionele waarde van de grassneden. In de zoektocht naar betere evenwichten tussen landbouw en natuur wil ILVO zijn rol spelen en daarbij de ambities van beide sectoren op het (proef)terrein bekijken.
Thijs Vanden Nest, ILVO grasspecialist: ‘Er bestaat weinig wetenschappelijk onderzoek naar de gevolgen en mogelijkheden van extensief graslandbeheer voor de landbouw. Ik denk bv. aan de voederwaarde en samenstelling van dit extensief beheerd gras of de vruchtbaarheid van de bodem bij verminderde bemesting. Onze observaties kunnen bijdragen tot de juiste keuzes op weilanden in natuurgebied.’
Samenwerking binnen het Rodelandproject: gebiedsgerichte werking met aandacht voor evenwicht tussen natuur en landbouw
ILVO kon voor het plan en voor de beplantingsactie een beroep doen op de kennis en hulp van enkele partners uit het Rodelandproject. (https://www.rodeland.be): Voor de opmaak en uitvoering van het natuurbeheerplan ‘Onderzoekskouter-Gondebeekvallei’ is bijstand verleend door o.a. Agentschap Natuur en Bos, het Labo voor Bos en Natuur van Universiteit Gent, Natuurpunt Oosterzele, de lokale besturen van Merelbeke en Melle, Provincie Oost-Vlaanderen en Bosgroepen Oost-Vlaanderen.
Riet Gillis, gedeputeerde natuur Provincie Oost-Vlaanderen en voorzitter van Bosgroepen Oost-Vlaanderen: ‘Via het Bosloket van de Provincie Oost-Vlaanderen bundelen we onze knowhow over natuur en bos tot maatwerk ten dienste van andere organisaties. Door op terrein samen te werken, kunnen we mekaar versterken met als doel: meer bos in onze bosarme provincie. Oost-Vlaanderen heeft een bebossingsgraad van amper 5,5%, dat is amper de helft van het Vlaams gemiddelde van 11%.’
De inbreng van Bosgroepen Oost-Vlaanderen bij de concrete aanplant is praktijkgericht: de geschikte boomsoorten voor de natte gronden selecteren, het beplantingsplan ontwerpen, wegwijs maken op de plantdag. Het provinciebestuur gaf via de subsidie Beplant-Het-Landschap een financiële bijdrage.
ILVO is één van de 20 partners die zich sinds 2019 engageren om samen te bouwen aan een waardevol natuur- en landbouwlandschap in o.a. Merelbeke, Melle, waar de proefvelden van ILVO liggen. Mede dankzij de evenwichtige verhouding tussen landbouw- en natuurverenigingen, slaagt het project jaarlijks in nieuwe terreinrealisaties. Met de aanleg van de ontbrekende ecologische corridor tussen 2 boskernen, voert ILVO één van de belangrijkste engagementen binnen het partnerschap uit en draagt het tegelijk bij aan de bebossingdoelstellingen van de Vlaamse Overheid.
