Event Netwerkdag Publieke landbouwgronden

Voor heel wat bestaande maar ook nieuwe landbouwers in Vlaanderen, Wallonië en Brussel is toegang tot grond één van hun grootste zorgen. Publieke landbouwgrond, grond in eigendom van diverse overheden in België, biedt heel wat potenties om aan die uitdaging het hoofd te bieden. Het schept ook een unieke kans om de relatie tussen de overheden en landbouwers op een positieve manier te versterken en samen te kijken op welke manier publieke landbouwgrond een gemeenschappelijk doel kan dienen.

De voorbije jaren kwamen de publieke landbouwgronden in heel België steeds meer onder de aandacht. Verschillende overheden brachten hun patrimonium in kaart en hebben (met vallen en opstaan) nieuwe beheerpraktijken ontwikkeld en getest. Onderzoek bracht het strategisch potentieel op Vlaams, Brussel en Waals niveau steeds beter in beeld. In stedelijke gebieden werden, vaak onder de impuls van een voedselstrategie, oproepen gedaan waarbij bestaande maar ook nieuwe land- en tuinbouwers de kans kregen om hun ambities waar te maken op publieke grond. In landelijke gebieden werd samen met landbouwers gezocht hoe toegang tot publieke landbouwgrond hun bedrijven veerkrachtiger kan maken en zo voor te bereiden op huidige en toekomstige veranderingen.

Maar er is nog een hele weg te gaan. Voor heel wat lokale overheden met beperkte middelen is het niet makkelijk om het beheer van hun gronden helemaal alleen in handen te nemen. Door de financiële druk op steden en gemeenten dreigt een verdere, structurele verkoop van landbouwgrond. Begrijpelijk op individueel niveau, maar ook een dikke streep door de collectieve rekening. Want zonder grond en samenwerking is een sterk landbouw- en openruimtebeleid ondenkbaar.

Deze netwerkdag maakt de balans op en blikt vooruit. Dat doen we voor het eerst op Belgisch niveau, over de gewestgrenzen heen, omdat we voor gelijkaardige uitdagingen staan en omdat de historische geografie van de publieke landbouwgronden ons daartoe dwingt. De netwerkdag wil zoveel mogelijk overheden samenbrengen, enerzijds om de bewustwording rond de thematiek verder te vergroten via feiten en cijfers evenals via verschillende meningen over de manier waarop we in de toekomst met dit patrimonium kunnen omgaan. Het is ook het moment waarop we kunnen leren van reeds genomen of op til staande initiatieven en tot slot een momentum om in de komende jaren van de huidige bestuursperiode meer dan ooit de handen in elkaar te slaan.

Programma

9u00 – Ontvangst met koffie en thee

9u20 – Welkom & Inleiding door:

• Alain Maron, minister van Klimaattransitie & Leefmilieu van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering

9u40 – 10u20 – Publieke landbouwgrond in België gemeten in cijfers, evolutie en landbouwkundig gebruik

• Voor Vlaanderen en Brussel: Hans Vandermaelen, ruimtelijk onderzoeker bij het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek
• Voor Wallonië: Corentin Moreau, juriste, Agence du foncier agricole wallon, Service Public de Wallonie & Sebastien Hendrickx, chercheur, Université de Liège, CPDT

10u20 – 11u00 – Getuigenissen uit Vlaanderen, Brussel en Wallonië

• Over het beheer van publieke landbouwgronden en de ervaringen in de opzet van een eigen stadslandbouwproject – Sophie Moens, Directrice privé patrimonium & vastgoedtransacties, OCMW van de stad Brussel
• Verkoop van grond aan een vaste marktconforme waarde & bijhorende toekenningscriteria. Een primeur in Wallonië uitgevoerd door een Kerkfabriek – Jacques Declercq, Fabrique d’Eglise de Grand Rieu, Sivry-Rance (Wallonie)
• (Publieke) grond voor vernieuwende en duurzame landbouwpraktijken: Pilootproject Izenberge (samenwerking tussen Vlaamse Landmaatschappij, Agentschap Landbouw en Zeevisserij en Departement Omgeving) – Bram Van Nevel, Agentschap Landbouw en Zeevisserij
• Over de opmaak en de implementatie van een Aalsters landbouwbeleid en de rol van publieke landbouwgronden – Evert Rubbrecht, Milieu- en landbouwdeskundige stad Aalst

11u00 – 11u30 – Koffiepauze

11u30 – 12u45 – Over de (toekomstige) rol van publieke gronden en hun publieke eigenaars. Visies van & debat met actoren uit het veld

• Fédération des Jeunes Agriculteurs – Anne-Sophie Janssens, jurist adviescentrum
• Groene Kring – Justine Arkens, voorzitter Groene Kring
• De Landgenoten – Petra Tas, coördinator De Landgenoten
• Terre en Vue – Françoise Ansay, expert publieke landbouwgronden

12u45 – 13u45 – Middagpauze met lunch en kans tot netwerken

In de namiddag heeft u de keuze uit 3 workshops, waarvan u er 2 kan kiezen.

13u45 – 14u30 – Sessie 1 workshops
14u30 – 14u45 – Pauze
14u45 – 15u45 – Sessie 2 workshops

Workshop 1:
De werkelijke waarde van publieke landbouwgrond: overtuig je schepen, gedeputeerde…

Publieke landbouwgrond is veel meer dan een financieel redmiddel voor een ontspoorde begroting. In deze workshop onderzoeken we welke kosten vermeden kunnen worden via slim beheer van publieke landbouwgrond. We beginnen met inspirerende praktijkvoorbeelden en gaan vervolgens aan de slag met concrete situaties uit de deelnemende gemeenten. Via uitwisseling en interactie bundelen we stevige argumenten waarmee je je schepen of financieel verantwoordelijke kan overtuigen om gronden niet zomaar te verkopen.

Workshop 2:
De generatiewissel in de landbouw: Hoe ondersteun je als lokaal bestuur bedrijfsoverdracht en verjonging?

De gemiddelde landbouwer in België is 57 jaar. Waarom zou je daar als lokaal bestuur van wakker liggen? En hoe kan je een actieve rol opnemen in bedrijfsoverdrachten en verjonging van de sector? In deze workshop schetsen we de problematiek en de rol van publieke landbouwgronden hierin. Via een interactief gesprek wisselen gemeenten ervaringen uit. We bespreken de rol van lokale besturen als grondeigenaar, facilitator en regulator en geven concrete tips waarmee je in eigen gemeente meteen aan de slag kan.

Workshop 3:
Aan de slag met publieke landbouwgrond: het ABC

Je bent overtuigd dat je aan de slag wil met publieke landbouwgronden. Maar hoe doe je dat precies? In deze workshop bespreken we welke stappen er nodig zijn om een beleid en projecten met publieke landbouwgrond te ontwikkelen. We behandelen het lanceren van een open oproep, het beoordelen van voorstellen, de keuze voor een geknipt contract, en de opvolging en monitoring nadien. We verdiepen een aantal van die bouwblokken in interactie met het publiek en brengen samen in kaart welke kennis nog ontbreekt.

Dit evenement is er voor deelnemers uit heel België. Tijdens de voormiddag is er simultaanvertaling voorzien van het Frans naar het Nederlands en omgekeerd. Tijdens de workshops spreekt iedereen zijn eigen taal, waarbij er korte vertalingen van elke interventie gegeven worden.

Een initiatief van Leefmilieu Brussel, VLM en ILVO

I.s.m. Terre en Vue & De Landgenoten