Onderzoeksproject Vergelijking van de milieu-impact van verschillende landbouwproductiesystemen op basis van een voedingskorf

Algemeen kader

In welke mate heeft een levenscyclusanalyse (LCA) als methodiek troeven of juist tekortkomingen als we ze aanwenden om bij voedingsproducten de milieuduurzaamheid te bepalen? Het project LCA voedingskorf beantwoordt deze onderzoeksvraag, met speciale aandacht voor de variatie aan landbouwproductiesystemen en –praktijken, waar het voedingsproduct uit afkomstig kan zijn. De vraag is dan: als we onderscheid maken tussen verschillende mogelijke productiesystemen, vinden we dan (met een LCA of een verbeterde versie van de methodiek) een significant effect op, of een positieve bijdrage aan de milieuduurzaamheid van het voedingsproduct? Zowel negatieve als positieve bijdragen zouden zichtbaar moeten worden, en dus in rekening gebracht worden in de LCA berekeningen. De verworven inzichten moeten kansen voor (verder) onderzoek blootleggen. Deze studie is een opdracht van het departement Omgeving.

Onderzoeksaanpak

We verkennen de literatuur en passen de LCA-methode toe om (1) de tekortkomingen en kansen voor (verder) onderzoek te duiden van de LCA-methode bij het bepalen van de ecologische duurzaamheid van voeding, en (2) de ecologische duurzaamheid te berekenen van een voedingskorf, samengesteld uit een vast assortiment Belgische producten maar telkens afkomstig van een ander landbouwproductiesysteem of met inzet van specifieke landbouwtechnieken. In het praktische luik voeren we een klassieke impactbeoordeling uit die de negatieve bijdrage becijfert, en werken we een aangepaste methode uit als uitbreiding hierop met integratie van de eventueel-positieve bijdrage onder de vorm van de geleverde ecosysteemdiensten.

Relevantie/Valorisatie

Bij beëindiging van het project zijn er interessante conclusies: De onderzoekers tonen aan dat een objectieve en correcte beoordeling van de milieuduurzaamheid van voedingsproducten nood heeft aan een aangepaste beoordelingsmethode welke naast de milieukosten ook de milieubaten in beeld brengt. Een klassieke levenscyclusanalyse beoordeelt enkel de negatieve impact op het milieu en is onvoldoende in staat om een genuanceerd onderscheid te maken in de milieuduurzaamheid van voedingsproducten, rekening houdend met de verscheidenheid aan landbouwproductiesystemen en -praktijken. De klassieke methode kan versterkt worden door op consistente wijze kwantitatieve data te verzamelen over landbouwproductie met speciale aandacht voor minder-conventionele productiewijzen. Gerichte meetcampagnes om aangepaste emissiefactoren op te stellen voor het kwantificeren van directe emissies op het landbouwbedrijf met specifieke aandacht voor niet-conventionele productiewijzen en mitigerende praktijken, kunnen eveneens de klassieke methode versterken. Tenslotte is er ook meer nauwkeurigheid te verwachten door een betere uitwerking van het thema toxiciteit en de integratie van impact op biodiversiteit. Ondanks deze concrete stappen houdt een klassieke levenscyclusanalyse in haar evaluatie geen rekening met de positieve bijdragen vanwege voedselproductie. De voorgestelde methode om klassieke LCA te combineren met ecosysteemdienstenanalyse, slaagt hier wel in en is daardoor in staat om een meer genuanceerd beeld te brengen van de milieuduurzaamheid van voedingsproducten.